Azərbaycanda ev heyvanları saxlayanların sayı ilbəil artır. Buna əmin olmaq üçün Bakı küçələrinə ötəri nəzər yetirmək kifayətdir. Əgər əvvəl it, pişik gəzdirənlər az-az gözə dəyirdisə indi hər küçədə , parkda xeyli sayda it sahiblərini görmək olur. Bəs görəsən ev heyvanı saxlamaq nə dərəcədə heyvansevərlərin cibinə uyğundur?
Artıq 8-9 ildir ki, müxtəlif cinsdən olan, şüurlu şəkildə inkişaf etmiş, intellektual sayılan tutuquşular saxladığını bildirən fotoqraf Elxan Qəniyevin sözlərinə görə, tutuquşuların beyninin inkişafının müxtəlif fazalarda olmasına görə müxtəlif olur, bəzi tutuquşular 5-10, bəzilərinin 20-30, digərlərinin isə 200-300-ə qədər söz təkrar edə bilir.
"Məsələn, kiçik tutuquşular sadəcə öz dişilərini cəlb etmək üçün sizin
sözlərinizi və səslərinizi təkrarlamağa çalışırlar. Əvvəl bu şüursuz şəkildə
baş verir, daha sonra isə harda və necə təkrar etməyi zamanla öyrənirlər. Jako,
Amazon və Ara kimi tutuquşular intellektual düşünə bilə, rəngləri fərqləndirə,
saymağı bacara bilirlər. Bu da onların qiymətlərinə təsir edir. Belə
tutuquşuların qiymətləri 2000-8000 manat arası dəyişir. Ümumiyyətlə isə, 8 manatdan
başlayaraq 10000 manata qədər tutuquşu əldə etmək olur”.
İnsanların
tutuquşulara qarşı etdiyi səhvlərdən birinin də onların həmin quşların daha tez
danışması üçün səbrsizləndiyini vurğulayan Elxan Qəniyev sahibinin hər hansı tutuquşunu aldıqda ona bir həftə toxunmaq lazım olmadığını qeyd
edib.
"Aldığınız hər hansı quş növü əvvəl ev şəraitinə
uyğunlaşmalıdır. Əksinə, onun üzərinə getsəniz o ömrü boyu sizdən çəkinəcək və
sizinlə danışmayacaq. Ona görə də onlara qarşı həssas yanaşmaq lazımdır. Yemlə
bağlı çalışmalıyıq ki, tutuquşulara eyni
yemi verməyək. Məsələn, ancaq qarğıdalı, tum və ya darı vermək tutuquşulara
ziyandır. Yalnız, semiçka ilə qidalandıqda quşlarda piylənmə əmələ gəlir. Açıq şəkildə
satılan yemlərdən istifadə etmək düzgün deyil. Bir çox ev heyvanı yemləri ilə məşğul olan ölkələr var ki,
onların hazırladıqları yemlərdən istifadə etmək məqsədəuyğundur. Bu yemlər həm
protein, həm də yem çeşidlərinin zəngin olması baxımından çox faydalıdır”.
Quşlar
üçün tibbi yardıma o qədər də ehtiyacın olmadığını deyən Qəniyev onları külək və soyuqdan qorumağın vacib olduğunu bildirir.
"Onları qorumasan hətta, soyuqdəymədən ölə də
bilərlər. Quşların saxlandığı yerin də çox böyük önəmi var. Əgər onlarla kifayət
qədər vaxt keçirə bilməsəniz çoxlu
oyuncaqlar olan yerdə də saxlaya bilərsiniz. Çünki, quşlar da insanlar kimi tək qalanda stres düşə bilər. Bu onlarda həmçinin tüklərinin tökülməsinə və ölümə səbəb ola bilər.
Yuva nə qədər geniş olarsa quş o qədər rahat yaşaya bilər. İnsanlar çox vaxt düşünür
ki, alınan hansısa quş azadlıqda yaşasaydı daha yaxşı olardı. Lakin, bu düzgün
fikir deyil. Həmin quşu alıb azadlığa buraxsanız onlar yaşamayacaqlar. Çünki,
onlar məhz təbiətdən kənarda yetişdirilmiş quşlardır. Sırf qəfəsdə
yetişdirilmiş quşların generasiyası dəyişdirilir və qapalı mühitə öyrədilmiş
quşlar olurlar. Bu növ quşları birdən-birə azadlığa buraxsanız onlar üçün həyati
təhlükəyə səbəb olar”, - deyə Qəniyev əlavə edib.
11 itə sahib
olduğunu, hər birini də xəstə və yaralı halda küçədən tapdığını deyən heyvan
haqları müdafiəçisi Nicat İsmayılov 1 it üçün aylıq qida xərcinin 15-20 manat təşkil
etdiyini bildirib.
"Qida xərcindən başqa itlərə 6-8 aydan bir qurd qovucu verilməlidir. Bu da 30 manata başa gəlir. İtlər üçün səyahət qabları çox bahadır. Bir it
üçün səyahət qabı 400 manat təşkil edir” , - deyə İsmayılov şikayətlənir.
Evində balıq və it saxlayan Cavid Səfərov deyir ki, balıqların 1
aylıq yeminə 3 manat verir. Onlara ildə bir dəfə verdiyi dərman isə 1 manat 50 qəpikdir.
Onun sözlərinə görə, akvariumun dəyəri 30 manat, akvarium üçün filtr 25 manat, aksesuarlar isə 42 manat təşkil edir.”
"İtin illik yeməyi isə 100-120 manatdır" - deyə Səfərov əlavə etdi.
Xəyalə Kərimova isə dovşan həvəskarıdır. O deyir ki, hər ay bu məqsədlə 50 manat xərcləyir.
"Dovşanı rayonda saxlayıram. Ona xüsusi yemək vermirdim. Kələm, kök alıram. Bir də həyətdə gəzişir, istədiyini yeyir. Dovşanlar vitamini təkcə həyətdəki otlardan
ala bilmir. Onların orqanizmi həmçinin əlavə
qidalar tələb edir. Ay ərzində 3-4 kələm,
2 kq kök yeyirlər. Bu da ən çox 10-15 manat təşkil edir. Qidalanmaları aya görə
dəyişir. Fərqli tərəvəzlər də yeyirlər” , - deyə Kərimova əlavə edib.
Pişik yemi üçün
ayda 9 manat pul xərclədiyini deyən psixoloq Əli Nadirli bununla yanaşı bəzən sosis məmulatları və toyuq budu alıb, yal kimi
qaynadıb, pişiklərə yedirdiyini deyib.
"Baytar həkiminə isə onları ümumiyyətlə
aparmıram. Çünki, baytar həkimləri bütün prosedurların qiymətini yuxarı deyir. Buna
görə də onların müalicəsi ilə özüm məşğul oluram”, - deyə psixoloq bildirib.
Zoo mağaza sahibi İntiqam Əsədov heyvan yemləri
və müxtəlif ev heyvanları satılan mağazalara tələbatın əvvəlki illərə nisbətən
daha çox olduğunu söylədi.
"Qiymətlər artsa da mağazaya gələnlərin sayı yenə də çoxdur. Heyvan yeməklərini Rusiya və Türkiyədən gətiririk.
Bəzi heyvan sahibləri ayda bir dəfə yemək aldığı və daha çox evdə olan məhsullardan
istifadə etdiyinə görə onlar üçün qiymət dəyişikliyi baxımından heç bir
narazılıq yaranmır”, - deyə mağaza sahibi qeyd edib.
Hər il noyabrın 30-u bir çox ölkələrdə
Ümumdünya Ev Heyvanları Günü kimi qeyd
olunur. Bu günün təsis olunması ideyası Təbiətin qorunması hərəkatı
tərəfdarlarının 1931-ci ildə Florensiyada (İtaliya) keçirilən Beynəlxalq
konqresində səslənmişdir. Həmin vaxtdan bu bayram dünyanın bir çox ölkələrində
qeyd olunur.
Təsadüfi deyil ki, bu günün devizi
Antuan de Sent Ekzüperinin məşhur əsərinin qəhrəmanı Balaca Şahzadənin bütün
insanlara ünvanlanmış sözləridir - "Sən əhliləşdirdiklərin üçün hər zaman
cavabdehsən”.
Fidan Salmanova
www.anews.az
www.anews.az
Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin !