2019-cu
ilin yanvar-may aylarında ölkə iqtisadiyyatında muzdla çalışan işçilərin orta
aylıq nominal əməkhaqqı əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən 7,9% artaraq
583,7 manat təşkil edib. İqtisadiyyatın mədənçıxarma sənayesi, maliyyə və
sığorta fəaliyyəti, peşə, elmi və texniki fəaliyyət, informasiya və rabitə,
nəqliyyat və anbar təsərrüfatı, eləcə də tikinti sahələrində orta aylıq nominal
əməkhaqqı daha yüksək olub.
Anews.az xəbər verir ki, bu barədə məlumatı Dövlət
Statistika Komitəsi yayıb.
Məsələni şərh edən iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərlinin
fikrincə, ümumiyyətlə orta aylıq əmək haqqının hesablanma qaydasında
problemlər var.
Onun fikrincə, bir çox sahələr var ki, orada çalışanların
sayı azdır, amma maaşlar yüksəkdir. Məsələn maliyyə sektoru, mədən sənayesi və
bir çox bu cür sahələrdə çalışanların sayı azlıq təşkil etsə də, maaşları
yüksəkdir. Ancaq təhsil sahəsində az qala 300 minə yaxın insan çalışır,
maaşları isə azdır.
Ekspert deyir ki, orta aylıq əmək haqqı hesablanan zaman,
bununla bağlı problemlər yaranır. Bütün əmək haqqları ümumlikdə hesablanır və
daha sonra sahələrə böləndə yüksək əməkhaqqı görüntüsü yaranır. Orta aylıq əmək
haqqıarın bu qaydada əhali sayına insanların sayına görə ümumilikdə orta
aylıq əmək haqqıların hesablanma qaydalarına görə doğru deyil.
"Bizdə büdcədən maliyyələşən insanların sayı 900 min
nəfərə çatır, bunların da böyük əksəriyyəti səhiyyə və təhsil sahəsində
çalışır. Orada da maaşların çox aşağı olduğunu demək mümkündür. Fikrimcə, orta
aylıq əməkhaqqlarının hesablanma qaydası dəyişməlidir. İndiki halda
Azərbaycanda orta aylıq əməkhaqqılar 800-1000 manat da ola bilər, çünki maliyyə
sektorunda, tikintidə, mədən sənayesində maaşlar yüksələ bilər, ancaq, büdcədən
maliyyələşən sahələrdə çalışanların maaşları aşağı olduğundan, bu əhalinin
bütün qruplarına aid edilə bilməz. Bu səbəbdən düşünürəm ki, orta aylıq əmək
haqqıların hesablanma qaydası dəyişdirilməlidir”, - deyə iqtisadçı ekspert i
bildirib.
Cəfərli əlavə edib ki, qonşu ölkələrdən də örnək
götürmək olar. Məsələn Qazaxstanda da, Türkiyədə də, Rusiyada da orta
aylıq əməkhaqqı demək olar ki, beynəlxalq standarta uyğun hesablanır və bu
halda belə onlarda olan orta aylıq əməkhaqqı bizdən yüksəkdir. Xüsusən,
Türkiyədə. 4 nəfərlik bir ailənin aylıq gəliri 655-700 min manat
arasıdır, bu da Azərbaycan pulu ilə 2 min manata yaxındır.
"Ailədə çalışanların sayı 2 nəfər olsa, bizdə minimum
əmək haqqı min manat olmalıdır ki, aylıq gəlir indiki bazara qiymətlərinə uyğun
olsun. Bu da, əhalinin bütün təbəqələri üçün belə olmalıdır, təkcə bir neçə
sahə üçün yox”, - deyə iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli bildirib.
Neftçilərin Hüquqlarının Müdafiə Komitəsinin
sədriMirvari Qəhrəmanlı isə deyir ki, hətta mədən sənayesində belə
göstərilən orta aylıq əmək haqqılar real deyil.
Onun sözlərinə görə, bu sahələrdə də orta aylıq əmək
haqqıların hesablanması düzgün aparılmır.
"Məsələn, Dövlət Neft Şirkətinin ofisində işləyənlərin
əmək haqqıları yüksəkdir, ancaq, sektorun digər sahələrində çalışanların əmək
haqqıları yükəsk deyil. Xüsusən, quruda işləyənlərin maaşları aşağıdır. Baza
əmək haqqılar 400-500 manatdır, lakin çalışanlar əlavə işlər də gördükləri
üçün, gördükləri əlavə işlərin də müqabilində pul alırlar. Məsələn gecə
növbəsində işləyənlər, dəniz şəraitində işləyənlər, 15 günlük növbələrlə
işləyənlər işlədikləri əlavə işlərə görə də pul aldıqlarına görə, aylıq
gəlirləri min manat ətrafında olur. Statistika Komitəsi də bunu orta aylıq
əməkhaqqı kimi hesablayır. Ancaq belə deyil, onlar əlavə işlədikləri üçün artıq
pul alırlar”, - deyə hüquq müdafiəçisi bildirib.
Mirvari Qəhrəmanlı deyib ki, real orta aylıq əməkhaqqılar
isə, çox aşağıdır və bununla yaşamaq heç cür mümkün deyil.
Onun sözlərinə görə, real orta aylıq əmək haqqılar heç
təkcə qidalanmaq üçün də yetərli deyil.
"Bilirsiniz, bu əməkhaqqılar heç təkcə qida almaq üçün
yetərli deyil. Nəzərə alsaq ki, digər xərclər də var, vəziyyət daha
acınacaqlıdır. Komunal xərclər hər ay mütləq verilməlidir, ölkədə tibbi sığorta
yox, dərman qiymətləri digər ölkələrlə müqaisədə çox baha, həkimə gedirsən pul
istəyir, xeyir-şər, bazarda qiymətlər baha və bir çox xərcləri nəzərə alsaq,
orta aylıq əməkhaqqılar çox aşağıdır. Azərbaycanda orta aylıq əməkhaqqılar heç
olmasa, min manat olmalıdır ki, insanlar heç başqa xərcləri demirəm, ailə
məişət xərclərini ödəyə bilsinlər”, - deyə Neftçilərin Hüquqlarının Müdafiə
Komitəsinin sədriMirvari Qəhrəmanlı bildirib.
12.07.2019 20:35 - YENİLƏNİB
"DSK-si
tərəfindən orta aylıq əməkhaqqının hesablanması Beynəlxalq Əmək Təşkilatının
metodologiyasına və milli qanunvericiliyə əsasən həyata keçirilir”
Bu fikirləri
isə iddalara cavab olaraq Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin mətbuat katibiElməddin Quliyev bildirib.
Onun sözlərinə görə, rəsmi statistikanın beynəlxalq
standartlara uyğunluğu səviyyəsinə görə Azərbaycan bir sıra MDB ölkələrini
qabaqlayır.
"2016-2017-ci illərdə Avropa İttifaqının Statistika Bürosu (Avrostat), BMT-nin
Avropa İqtisadi Komissiyası və Avropa Azad Ticarət Assosiasiyası tərəfindən
beynəlxalq ekspertlər cəlb olunmaqla keçirilmiş Azərbaycanın Milli Statistika
Sisteminin Qlobal Qiymətləndirilməsinin (xarici auditinin) nəticələri
Azərbaycanın milli statistika sisteminin, o cümlədən əməkhaqqı statistikasının
beynəlxalq standartlara uyğun olduğunu təsdiqləyib. Bununla yanaşı, DSK-nin
təşəbbüsü ilə 2019-cu ilin aprel ayında Avrostat tərəfindən beynəlxalq
ekspertlər cəlb edilməklə ölkədə əmək bazarı statistikasının sektoral qiymətləndirilməsi
də aparılıb. Qiymətləndirmənin nəticəsi olaraq ölkədə əməkhaqqı statistikasının
aparılmasının beynəlxalq və Avropa standartlarına uyğun olduğu bir daha
təsdiqlənib. Yaxın dövrlərdə hazırlanmış yekun hesabat Dövlət Statistika
Komitəsinin və Avrostatın internet səhifələrində yerləşdiriləcək”, - deyə Azərbaycan
Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin mətbuat katibiElməddin Quliyev bildirib.
Həzi
