Birləşmiş Millətlər Təşkilatı qeyd edir ki, havanın çirklənməsini, 2 əsas başlıq altında paylaşır: onun sağlamlığa və iqlimə təsiri.
Qeyd edilir ki, hava çirkliliyinin sağlamlığa təsiri insanların ağciyərlərinə, qan dövranına və bədənlərinə dərindən nüfuz edən kiçik, görünməz çirklənmə hissəcikləridir. Bu çirkləndiricilər insult, xroniki respirator xəstəliklər və ağciyər xərçəngindən ölümlərin təxminən üçdə birinə, həmçinin infarktdan ölümlərin dörddə birinə səbəb olur. Günəş işığında çoxlu müxtəlif çirkləndiricilərin qarşılıqlı təsirindən əmələ gələn yer səviyyəsindəki ozon həm də astma və xroniki tənəffüs xəstəliklərinin səbəbidir.
BMT "İqlimə təsir” başlığı altında qeyd edib ki, bu, qısamüddətli iqlim çirkləndiriciləridir (SLCPs) həm sağlamlığa təsirləri, həm də planetin yaxın müddətli istiləşməsi ilə ən çox əlaqəli olan çirkləndiricilərdir. Atmosferdə bir neçə onillik kimi qalarlar, buna görə də onların azaldılması səviyyələrin aşağı düşdüyü yerlərdə yaşayanlar üçün dərhal sağlamlıq və iqlim faydaları ola bilər.
Həmçinin bildirilib ki, havanın çirklənməsi uzun məsafələrə daşınması səbəbindən geniş təsirləri olan qlobal problemdir. Təcavüzkar müdaxilə olmadıqda, ətraf havanın çirklənməsi nəticəsində vaxtından əvvəl ölümlərin sayının 2050-ci ilə qədər 50%-dən çox artacağı təxmin edilir.
Qara karbon, metan və yer səviyyəsindəki ozon kimi bəzi hava çirkləndiriciləri də qısamüddətli iqlim çirkləndiriciləridir və havanın çirklənməsi ilə bağlı ölümlərin əhəmiyyətli bir hissəsinə cavabdehdirlər, eləcə də məhsullara və ərzaq təhlükəsizliyinə təsir göstərirlər. azaldılmasının iqlim üçün birgə faydaları var.
"BMT-nin Üzv Dövlətləri 2030-cu ilə qədər təhlükəli kimyəvi maddələrin, havanın, suyun, torpağın çirklənməsi və çirklənməsi nəticəsində ölüm və xəstəliklərin sayını əhəmiyyətli dərəcədə azaltmağın, habelə şəhərlərin adambaşına ətraf mühitə mənfi təsirini, o cümlədən xüsusi ödənişlər etməklə azaldılması zərurətini qəbul edirlər. 2030-cu ilə qədər havanın keyfiyyətinə, məişət və digər tullantıların idarə edilməsinə diqqət. Təmiz hava insanların sağlamlığı və gündəlik həyatı üçün vacibdir, eyni zamanda havanın çirklənməsi insan sağlamlığı üçün yeganə ən böyük ekoloji riskdir və bunun qarşısını almaq mümkün olan əsas səbəblərdən biridir. qlobal miqyasda ölüm və xəstəlik. Havanın çirklənməsi qeyri-mütənasib şəkildə qadınlara, uşaqlara və yaşlı insanlara təsir edir, həmçinin ekosistemlərə mənfi təsir göstərir”, - BMT-nin məqaləsində açıqlanıb.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Dayanıqlı İnkişaf üzrə Konfransının "Bizim istədiyimiz gələcək” adlı yekun sənədində ölkələr dayanıqlı şəhərlər və insan məskənləri kontekstində sağlam hava keyfiyyətini dəstəkləyən davamlı inkişaf siyasətini təşviq etməyi öhdələrinə götürüblər. Həmçinin, davamlı inkişafa, ətraf mühitin qorunmasına və hamı üçün rifaha nail olmaq üçün yol xəritəsini əks etdirən Dayanıqlı İnkişaf üzrə 2030 Gündəliyi, Davamlı İnkişaf Məqsədlərinə nail olmaq üçün havanın çirklənməsinin azaldılmasının vacib olduğunu qəbul edir.
Beynəlxalq Təmiz Hava Günü ilk dəfə 2020-ci ilin 7 sentyabrında bütün dünyada keçirilən tədbirlərlə qeyd edilib.
Rabia Hale Seferoğlu
www.anews.az
Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin !
