Qrem Qrin (Graham Greene) ingilis yazıçısıdır. 1940-cı illərdə Böyük Britaniya kəşfiyyatının əməkdaşı olub. "Sakit Amerikalı”, "Güc və Şöhrət”, "Dağıdıcılar”, "Bir Romanın Sonu”, "İşin Mahiyyəti”, "Təlxəklər”, "Qorxu Nazirliyi”, "Cenevrəli həkim Fişer və ya Bombayla şam yeməyi” kimi məşhur romanların müəllifidir. Əsərləri əsasında filmlər çəkilib.

Piter Morton səhərin ilk şəfəqlərində yuxudan ayıldı. Pəncərənin gümüşü çərçivəsini cızmalayan çılpaq ağac budaqlarını gördü. Yanvarın beşi idi. 

Piter ayağa qalxdı və masanın üzərində gecə ərimiş şamın üstündən ikinci çarpayıya boylandı. Fransis Morton yatırdı və Piter gözlərini qardaşından bir anlıq da olsun çevirmədən, yenidən yatağına uzandı. Bu oyun Piterin çox xoşuna gəlirdi, sanki öz əksinə baxırdı, axı qardaşının da onda olduğu kimi saçları, gözləri, dodağı və girdə yanaqları vardı. Tezliklə bu oyun Piteri bezdirdi və düşüncələr bu günün necə bir əhəmiyyətli gün olmasına cəmləndi. Beş yanvar. Heç ağlına da gəlməzdi ki, xanım Henne-Folkenin təşkil etdiyi uşaq bayramından düz bir il ötür. 

Fransis cəld kürəyi üstə çevrildi və əlini üzünə yatırıb ağzını qapadı. Piterin ürəyi döyündü, artıq bu döyüntülər xoşbəxtliyin sədası deyildi, bu döyüntülər həyəcandan idi. O, yatağında əyləşdi və möhkəm səslə dedi:

- Ayıl!

Fransisin çiyinləri titrədi və o, sıxılmış yumruğunu havada yellədi, ancaq gözləri açılmadı. Piter Mortona elə gəldi ki, qəfildən otağa qaranlıq çökdü və sanki buludlardan yekə bir quş daş kimi enməkdədir. Piter yenidən qışqırdı:

- Ayıl!

Elə bu anda gümüşü işıq qayıtdı və pəncərə şüşələrini yenidən yağış damlaları taqqıldatdı. Fransis gözlərini silib soruşdu:

- Sən məni çağırırdın?

- Sən yuxuda pis nələrsə görürdün, - Piter əminliklə dedi. O, artıq təcrübəsindən yaxşı bilirdi ki, birinin şüurunda cərəyan edən hadisələr, başqa birində necə əks-səda verir. Ancaq o, bir neçə dəqiqəliyinə yaşlı idi və işıq fasiləsi çox qısa olsa da, Piterdə özünə bir əminlik yaratdı və həmişə nədənsə qorxub-hürkən, qaranlıqda çarpayısında çabalayan qardaşına bir himayədarlıq duyğusu oyatdı. 

- Mən yuxuda gördüm ki, ölmüşəm, - Fransis dedi.

- Bunun necə baş verdiyini deyə bilərsənmi? – Piter maraqla soruşdu.

- Xatırlamıram, - Fransis cavab verdi və onun baxışları məmnunluq duyğusuyla gümüşü işığa cəmləndi, bu işıq olub-keçənlərdən qalma xatirələrin dilimlənmiş parçalarını yaddaşına hopdururdu.

   

- Sən yuxuda böyük quş görmüşdün.

- Hə? – Fransis gördüyü yuxu barəsində qardaşının məlumatlı olmasını sualsız-filansız qəbul etdi. Onlar bir müddət belə uzanmış vəziyyətdə heç bir kəlmə də kəsmədən bir-birlərinə baxdılar. Yenə eyni yaşılı gözlər, yenə həmin dik burun, yenə həmin girdə yanaqlar və yenə həmin çənə quruluşu. "Beş yanvar”, - yenə Piter düşündü və onun düşüncələri şirinli-şəkərli piroqlardan tənbəlcəsinə, mükafatlara sürüşdü, axı bu mükafatları almalıydı. Kim birinci, qaşıqda yumurtanı çatdıracaqdısa, kim almanı bıçaqla və ya sulu kasayla tutacaqdısa, kim gözünü bağlayıb nələrisə tapacaqdısa, o da oyunun qalibi olacaqdı.

- Mən getmək istəmirəm, - qəfildən Fransis dedi. – Yəqin Coys da orada olacaq... Meybl Uorren də.

Adlarını sadaladıqları uşaqların bayramda iştirak etməsi, onun səksənməsi üçün kifayət edərdi. Axı həmin uşaqlar ondan böyük idilər, Coysun on bir yaşı vardı, Meybl Uorrenin isə on üç. Onların uzun hörükləri təkəbbürlü addımlarla irəliləyərkən, yellənirdi. Onlar qız idilər, bunlar isə göz qapaqlarını aralayıb onların necə yumurta soyutması hazırlamasını görürdülər. Ötən il isə... Fransisin bənizi qızardı, utandığından üzünü Piter tərəfdən o başa yönəltdi. 

- Nolub? – Piter soruşdu.

- Əşşi heç nə. Məncə xəstələnmişəm. Soyuqdəyməm var. Gərək bayrama getməyim.

Piter karıxıb qaldı.

- Çox soyuqlamısan?

- Əgər bayrama gedəsi olsam, çox soyuqlayacam. Hələ bəlkə də öləcəm.

- Onda gərək getməyəsən, - Piter dedi. O, bir neçə ötəri sözlərlə istənilən növ çətinlikləri aradan qaldıracağını düşünürdü və Fransis öz duyumsallığıyla Piterin bütün məsələri yoluna qoyacağını düşündüyündən, ürəyi yerinə gəldi. Ancaq Fransis qardaşı tərəfə heç baxmadı, ürəyində qardaşına təşəkkür dolu sözlər ünvanladı. Ötən illərin utanıb-qızardan biabırçı xatirələri onun yanaqlarında əks olunurdu, ötən il qaranlıq evdə birlikdə gizlənqaç oynarkən, Fransis qəfildən qışqırmışdı, çünki Meybl Uorren səssiz-səmirsiz yaxınlaşıb, gözlənilmədən əlini onun çiyninə qoymuşdu. Qızlar həmişə belə edirlər axı. Onların addımlamasından heç bir taqqıltı-filan eşitmək olmur. Pişik kimi səs salmadan yumşaq pəncələriylə yaxınlaşırlar. 

Dayə əlində isti suyla otağa daxil olarkən, Fransis heç qımıldanmadan yerində uzanıb qalmışdı, buna görə də söz demək növbəsini qardaşına buraxdı. Piter dedi:

- Fransis xəstələnib.

Boylu-buxunlu dayə hər bardağa bir dəsmal qoydu və geriyə dönmədən dedi:

- Yuyulmuş paltarları sabah gətirəcəklər, hələ qardaşına öz yaylığını ver. 

- Bəlkə yerində uzanıb qalsa yaxşıdır?  - Piter soruşdu.

- Biz səhər onunlə bəs deyincə gəzərik, - dayə cavab verdi. – Külək özüylə o qədər mikroblar gəzdirir ki. Hə, durun görək. – Və dayə bu sözləri deyib öz arxasıyca qapını bağladı.

- Alınmadı, - Piter günahkarcasına dedi və qardaşının duyuq düşdüyü qanqaraçılığı gözlərindən oxudu. – Sən heç qalxıb eləmə, elə yerindəcə uzan, anama deyərəm, dura bilmədin, çünki özünü çox pis hiss edirsən.

Fransis heysiz-taqətsiz olduğundan, taleyin bu gərdişinə qiyam edə bilməzdi. Lap elə yatağında uzanıb qalsaydı da, valideynləri onu həkimə aparardılar, müayinədən keçirərdilər, dilinin altına istilikölçən qoyardılar, sonra dilini çıxarmasını tələb edərdilər və bütün bunlardan sonra bilərdilər, onun heç bir xəstəliyi-filanı yox imiş, sadəcə özünü artistliyə vurubmuş. Ancaq Fransis həqiqətən də özünü xəstə kimi hiss edirdi, dilinin altına qaşıq qoyub sorurdu və ürəyi çox sürətlə döyünürdü, bütün bunlar isə bayramöncəsi həyəcandan qaynaqlanırdı, bu da onu məcbur edirdi ki, Pitersiz tək-tənha qaranlıq otağa gizlənsin, heç bir işıq-filan da olmasın.

- Yox, mən ayağa qalxacam, - qəflətən Fransis həyəcan dolu qətiyyətlə dedi. – Amma xanım Henne-Folkenin bayramına getməyəcəm. İncilə and içirəm, getməyəcəm. 

İndi hər şeyin yaxşı olacağını düşünürdü. Bu andı pozmasına tanrı imkan verməzdi. Tanrı onun çıxış yolunu göstərməliydi. Qarşıda hələ nə qədər saatlar var. Hələ otlar gecə şaxtasına tutulublar, hələ həyəcanlanmağa dəyməzdi. Bəlkə də bir yerini kəsə bilərdi, bəlkə ayağını sındıra bilərdi, bununla da doğrudan da xəstələnə bilərdi. Hər halda Tanrıdan ümidini kəsməməliydi.

Fransis o qədər kor-koranə tanrıya ümid oldu ki, səhər tezdən anası soruşanda: "Fransis, deyirlər sən xəstələnmisən?” – cavab verdi ki, boş şeydi, fikir verməsin.

- Əgər sən bu gün bayrama getməsəydin, - anası zarafatla dedi, - biz xeyrli tənələrlə üzləşəcəkdik! – və Fransis anasına gülümsündü, mat-məəttəl qalmışdı, anası necə də onu az tanıyır. 

Fransisin yaşadığı xoşbəxt anlar bəlkə də çox çəkəcəkdi, əgər səhər gəzintisində Coylsa qarşılaşmasaydı. O, dayəsiylə birlikdəydi, Fransisə sarayda dovşan qəfəsi qurmağa icazə vermişdilər. Əgər Fransis onunla birlikdə olsaydı, elə də pis olmazdı, axı dayə həm onundur, həm də Piterin, ancaq belə çıxırdı ki, dayənin Piterlə qalmasının səbəbi, onun küçədə tək gəzərkən başına bir iş gələcəyindən çəkinməsiydi. Coys isə ikicə yaş böyük olsa da, tək başına gəzirdi.

Coys iri addımlarla onlara yaxınlaşdı, onun hörükləri havada uçuşdu. Fransisə nifrət dolu baxışlarını zillədi, sonra isə isə dayəyə dedi:

- Salam. Siz bu gün bayrama Fransisi gətirəcəksiniz? Mən və Meybl bayrama gələcəyik.

Və iri addımlarla Meybl Uorrenin evinə səmt addımladı. Bu boş küçədə, bir kimsənin müşaiyəti olmadan, öz başına, müstəqil. 

- Çox yaxşı qızdır, - dayə dedi, ancaq Fransis dayənin bu sözlərinə susqunluğuyla qarşılıq verdi, yenidən ürəyinin qeyri-müntəzəm çırpıntılarına qulaq kəsildi, qəfildən anladı ki, bayramın başlamasına çox az zaman qalıb. Tanrı ona kömək əlini uzatmadı, dəqiqələr isə bir an belə fasilə vermədən uçurdu.

Dəqiqələr elə sürətlə uçurdu ki, Fransis nə özünüxilas planı qura bildi, nə də qəlbini gözlənilən işgəncəyə hazırlaya bildi. Qorxu onu öz ağuşuna almışdı, bir qıraqda durmuşdu, paltosunun qalxmış arxalığıyla küləyin soyuqluğundan qoruyurdu özünü, dayəsinin elektrik fənəri isə qaranlıqda yola işıq saçırdı. Zalda onun arxasında lampalar yanırdı və qulluqçunun masanı bəzəməsini eşidirdi, bu gün valideynlər təkcə nahar edəcəkdilər. Bir anlıq yenidən evə qayıtmaq fikrinə qapıldı və bayrama getmək istəmədiyini birbaşa anasına demək istəyirdi. Axı bu bayramdan yaman qorxurdu. Ancaq onu güc-bəlayla o bayrama aparacaqdılar axı. Qətiyyətlə anası deyəcəyi bu sözləri artıq qulaqları çəkirdi, daxili duyğusu nələrin olacağını, dediyi sözlərə necə qarşılıq veriləcəyini anladırdı. "Mən bayrama getməkdən qorxuram. Getməyəcəm. Onlar məni qaranlıqda gizlənməyə vadar edəcəklər, mənsə qaranlıqdan yaman qorxuram. Mən qışqıracam. Mən qışqıracam, qışqıracam”. Fransis bu sözləri deyərkən, anasının necə bir sifət alacağını bir anlıq xəyalında canlandırdı, sonra isə anası böyüklərə xas bir soyuqluqla oğluna deyəcəkdi: "axmaqlıq eləmə. Getməlisən. Axı biz Henne-Folkenin dəvətini almışıq”. Ancaq bilirdi ki, onun istəyinin ziddinə olaraq validenyləri onu aparmazlar, şaxtada donmuş otların üzərində xırçın-xırçın addımlayarkən, anasından nələri xahiş edəcəyini düşünürdü: "Deyərsən ki, xəstələnmişəm. Mən getməyəcəm. Mən qaranlıqdan qorxuram”. Anası isə cavab verəcək: "Axmaqlıq eləmə. Axı sən yaxşı bilirsən ki, qaranlıqda qorxmla nəsə yoxdur”. Ancaq Fransis anasının bu əsaslandırmalarının yalan-palan olduğunu bilirdi. Onlar deyirlər ki, ölüm qrxulu deyil, ancaq bu barədə düşünərkən belə, ətləri çimçəşir. Amma onu zorla bayrama apara bilməyəcəklərinə əmin idi Fransis. "Mən qışqıracam”.

- Fransis, geri qalma! – dayəsinin səsi sayrışan bağdan eşidildi və Fransis  fanarının sarı dairəsinin ağacdan kola atlanmasını və sonra yenidən ağaca düşməsini gördü. 

- Gəlirəm! – o, həyəcanla cavab verdi, bununla da işıqlanmış ərazini tərk etdi. Fransisin cəsarəti çatmırdı ki, hər nə varsa gizlətmədən açıb-töksün. Bununla da anasıyla özü arasındakı susqunluğa son vermiş olardı. Hələ bir çıxış yolu da vardı, xanım Henne-Filkendən xahiş etmək olardı. O, çox balaca zalda iri-iri addımlarkən, bü düşüncələr ona ümid bəxş edirdi. Ürəyi döyünsə də, səsinə sahib oldu və birtəhər tələffüz etdi:

- Salam, xanım Henne-Folken, siz çox mehribansınız, axı siz məni bayrama çağırdınız.

Alnı gərginliklə yuxarı dartılmışdı, bu nəzakətli salamlaşma isə onu heydən düşmüş qocaya bənzədirdi. Axı Fransis digər uşaqlarla çox az ünsiyyətdə olurdu. Əkiz kimi bir çox münasibətlərdə tək idi. O deyirdi ki, qardaşı Piterlə həmsöhbət olmaq güzgüdə bir az təhrif edilmiş əksinlə söhbət etməyə bənzəyir. Güzgüdə özü əks olunduğundan, bunu istəmirdi, qaranlıqdan qorxmaq istəmirdi, tanış olmayan səslərdən qorxmaq istəmirdi, bağlara axışmış yarasa qanadlarının pırtıltılarından qorxmaq istəmirdi.

- Ay şirin bala, - xanım Henne-Folken dalğın-dalğın dedi və sanki bir dəstə quşları qovurmuş kimi əllərini yellədi, bununla da uşaqları öz əyləncə proqramına səslədi. Bu əyləncələrə əlində qaşıq, qaşıqda yumurta və qaçmaq, qaz yerişi, bıçaq ucuyla alma tutmaq, bütün bu oyunlar Fransisə alçaltmalardan savayı nələrsə yaşatmayacaqdı. Fasilələr zamanı isə ondan heç nə tələb edilməyən məqamlarda, Fransis bir kənarda durub qalardı, təki Meybl Uorrenin nifrət dolu baxışlarından gen gəzsin, o düşünürdü ki, gözlənilən zülmət qaranlıqdan necə canını qurtarsın. Xanım Kolina Henne-Folkenin şərəfinə masa üstündə piroq, piroqun üstündə on şam, axı bu elə də qorxulu deyil, belə masanın arxasında əyləşmək olar, amma onu gözləyən dəhşəti sonuna qədər canından qoparıb ata bilmədi. Bu qarmaqarışıq planların arasından, beyində burulğanlar törədən Coysun yüksək səsi eşidildi.

- Çay içdikdən sonra qaranlıqda gizlənqaç oynayacağıq.

- Yox, nəyimizə lazımdır, - Piter dedi və yazığı gəlirmiş kimi qardaşının meyit rəngi çökmüş bənizinə baxdı, - lazım deyil. Biz hər il bu oyunu oynayırıq.

- Həm də bu oyunu oynamalı olduğumuzu proqrama salıblar! - Meybl Uorren möhkəm səslə dedi. – Mən özüm proqramdan oxumuşam. Henne-Folkenin arxasında durub oxumuşdum. Saat beşdə çay içməliyik. Sonra altının yarısından yeddinin yarısınadək qaranlıqda gizlənqaç oynamalıyıq. Proqramda bu barədə bütün məlumatlar var.

Piter mübahisə etmədi. Əgər xanım Henne-Folken gizlənqaç oynamağıl proqrama daxil edibsə, onda heç bir söz bu proqramdan imtinaya səbəb ola bilməzdi. Piter daha bir dilim piroq istədi və asta-asta çayından qurtumladı. Bəlkə də oyunun vaxtını yarım saat qabağa uzatmaq olardı. Bununla da Fransisə şərait yaratmaq olardı ki, toparlansın, özünü ələ alsın, lakin Piterin bu cəhdi də nəticəsiz qaldı, uşaqlar iki-iki, üç-üç masanın arxasından ayrılırdılar, sanki başqa birinin şüurunda yaranmış əkslər qardaşına hücum çəkirdi, sanki böyük bir quş öz qanadlarıyla qardaşının qarşısını kəsmişdi. Fransis isə bura gəldiyi üçün özünü danlayırdı, birtəhər piroqdan dişləm alırdı, bu müddətdə isə valideynlərinin təsəlli dolu sözlərini ötəri də olsa yada salırdı: "Qaranlıqda qorxulu nəsə yoxdur”. Qardaşlar masanı tərk edən ən sonuncular oldular və Henne-Folkenin hökmlü baxışlarıyla qarşılaşdılar.

- İndiysə, - o, dedi, - gəlin gizlənqaç oynayaq.

Piter qardaşına baxdı, Fransis dodaqlarını büzmələmişdi. Piter yaxşı bilirdei ki, Fransis bu dəqiqələri yaşayacağından lap əvvəldən qorxurdu, hələ bayram başlamazdan əvvəl və bilirdi ki, qardaşı bu anları cəsarətlə yaşamaq üçün birtəhər özündə təpər tapıb və bu cəhində yanılmadığını gümanlayıb. Yəqin Fransis gizlənqaç oyunundan yayına biləcəyini düşünürdü, amma digər uşaqlar qışqır-bağır salıb bu oyunun başlanmasını məmnunluq duyğusuyla qarşılayırdılar: "Hə, gəlin! Gəlin oynayaq! Hərə bir təfərə dağılışsın. Bəs istənilən yerdə gizlənmək olarmı? Bəs ev harada olacaq?”

- Məncə, - Fransis Morton yaxınlaşıb xanım Henne-Folkenə dedi və onun donuq baxışlarına gözlərini zillədi, - məncə mən gizlənqaç oynamasam yaxşıdır. Bir azdan arxamca dayəm gələcək.

- Yox, Fransis, belə olmaz, dayən bir az gözləyər, - xanım Henne-Folken əllərini dizlərinə çırpıb cavab verdi, bir neçə digər uşaqları yanına çağırdı, onlar artıq geniş pilləkənlə qaçışırdılar. – Sənin anan gizlənqaç oynamağına hirslənməz, qorxma.

Fransis artıq heç bir hiylə-kələklə oyundan yayına bilməzdi. O, bu bəhanəsinin tutmamasına inana bilmirdi. İndi həmin bəhanəni yalnız digər uşaqlara demək və digər uşaqların qəlbinə bəlkə də müəyyən mərhəmət duyğuları oyada biləcəyinə ümid olmaq qalırdı:

- Məncə, oynamasam yaxşıdır.

Fransis donuq vəziyyətdə qalmışdı, onun bənizi titrəmirdi. Ancaq onu bürümüş dəhşətli düşüncələr və ya bu düşüncələrin əks-sədası onun qardaşı Piterin beyninə daxil olurdu. Piter Morton az qalmışdı həyəcandan qışqırsın, axı bir azdan işıqlar sönəcəkdi və o, zülmət qaranlıqlar kabusunda tək-tənha qalacaqdı və bütün qeyri-müntəzəm addımlar, damba-durumlar onun qulaqlarında həyəcan dolu səslər yaradacaqdı. Sonradan Piter xatırladı ki, axı bu həyəcanlar onunku deyil, qardaşınındır və ilk ağlına gələn sözləri xanım Henne-Folkenə bildirdi:

- Xanım bağışlayın, amma məncə qardaşım Fransis oynamasa yaxşıdır. O, həmişə qaranlıqda özünü itirir. 

  

Piterin də sözləri daşa dəydi. Altı uşaq xorla oxudular: "Qorxaq, qorxaq!”. Fransis Bortonun bənizində isə əzab çəkən bir laqeydlik oxunurdu. 

Fransis qardaşına baxmadan dedi:

- Yox, mən oynayacam, əlbəttə oynayacam, sadəcə fikrə getmişdim...

İnsan cildinə girmiş əzabvericilər Fransisin varlığını unutmuşdular və bütün bu yalqızlıqlar sonadək duyulmalı və yaşanmalıymış. Uşaqlar xanım Henne-Folkenin başına dolanmışdılar, onların kəskin səsləri müxtəlif məsləhətlərə gərək yaradırdı. "Hə, harda istəyirsiniz oynayın. Bütün lampaları söndürəcəyik. Hə, anbarlarda da gizlənə bilərsiniz. Evə getdi yoxdu”.

Piter də bir qıraqda durmuşdu, qardaşına kömək edə bilmədiyindən üzülürdü. İndi Fransisin bütün umu-küsüləri ona da sirayət edirdi. Bəzi uşaqlar yuxarıya qaçdılar və ikinci mərtəbədə işıqlar söndürüldü. Sonra bir-bir işıqlar sönürdü, qaranlıq çökürdü yavaş-yavaş, sanki yuxarıdan bir yarasa uçub aşağıya şığıdı və meydanda dayandı. Bu yarasalar da qanadlarını gərib, tam bir zülmətin çöküşünü gözləyirdilər.

- Sən və qardaşın Fransis, ikiniz də gizlənməlisiniz, - yaşda böyük qızlardan birisi dedi və elə bu anda tam bir qaranlığa qərq oldu hər yer və ayaqları altındakı xalça taqqıldayan addım səsləriylə döyəcləndi, sanki bir külək ordan-bura uçuşurdu, burdan-ora.

"Bəs Fransis hardadır?” – Piter bir anlığına düşündü. – Əgər mən ona yaxınlaşsam, onunla birgə olsam, bəlkə də bu səs-küylərdən hürkməz. Bu səslər sakitliyə həmlə edirdi. Parketlər cırıldayırdı, anbarın qapısı ehtiyatla örtülürdü, kiminsə barmaqları hansısa ağacın budaqlarında sürüşürdü.

   

Piter bom-boş zalın ortasında dayanmışdı, nə bir səsə qulaq kəsilirdi, nə də bir gözləntiləri yox idi, çünki qardaşının haralarda gizləndiyini və ya heç gizlənmədiyini, haralardasa bir yerlərdə olduğunu bilməliydi. Fransis döşəmədə büzüşmüşdü, barmaqlarıyla qulaqlarını tıxamışdı, gözlərini heç bir gərək olmadan qapamışdı, qaranlığın zəhmi onu basmışdı. Sonra kiminsə səsi eşidildi: "Gəlirəm axtarmağa!” və Piter Morton həyəcandan titrədi, sanki bu səsləmələr onun inamını sarsıtdı. Bir anlıq fikrə daldı: "Əgər Fransisin yerinə mən olsaydım, harada gizlənərdim?”. Düzdü, Piter qardaşı Gransis deyildi, amma qardaşının əksi olduğundan ünvanladığı suala cavab tapa bildi: "Qapının yanındakı kitab şkafıyla divanın arasında”. Bu cür tələm-tələsik bağlantılar Piteri təəccübləndirmədi. Axı əkizlər arasında telepatik möcüzələrdən söhbət belə gedə bilməzdi. Onlar birlikdə ana bətnində yaşayırdılar və onları bir-birindən ayırmaq mümkün deyildi.

Piter Morton barmaq uclarında qardaşına yaxınlaşdı. Ayağının altındakı parket cırıldayırdı və sakit ova çıxmış uşaqlarla qarşılaşacağından yaman bərk qorxurdu, o, sağa-sola baxdı, səs-səmir gəlmirdi. Qəfildən onun ayaqqabısının ipləri döşməyə ilişdi və bu cırıltı səsinə müxtəlif ovçular qənim kəsildi. Piter artıq ayaqqabılarını çıxarmağa hazırlaşırdı və öz hiyləsinə xəyalən gülümsəmək də istəyirdi. Qəfildən kimsə onun ayaqqabısına toxundu və Piterin ürəyi sürətlə döyündü. Onun ayaqlarında yalnız corablar vardı, səssiz-səmirsiz məqsədinə doğru irəliləyirdi, instinti deyirdi ki, divar artıq yaxındadır, o, əllərini uzatdı və barmaqlarıyla qardaşının bənizinə toxunduğunu duydu.

Fransis heç qışqırıb eləmədi, ancaq ürəyinin döyüntüləri bərk qorxmasının nişanəsiydi. Piter bunu anladı. "Hər şey qaydasındadır”, - Piter pıçıldadı və Fransisin yumruq kimi düyünlənmiş əlindən tutdu. – Bu, mənəm. Mən səninlə olacam.

Piterin yanında kiminsə başı şkafa toxundu və Piter hiss etdi ki, qardaşının yanında olmasına baxmayaraq, yenə də Fransisin canından qorxu-hürkü çıxmayıb. Piter bilirdi ki, özünün həyəcanını yox, Fransisin həyəcanını çəkir. Piter üçün qaranlıq yalnız işığın olmaması demək idi. O, səbirsizliklə tapılacağını gözləyirdi.

Qardaşlar daha çox bir-birilərinə toxunmalarıyla ünsiyyət saxlayırdılar. Elə bir-birinin əllərindən tutmaqları yetərliydi ki, bütün düşüncələr bir bədəndən o biri bədənə, o biri bədəndən bu biri bədənə var-gəl etsin. O, qardaşının bütün duyğularını, hər incə toxunuşu, hər köks ötürmələri canına hopdururdu. Ona təskinlik verirdi, onunla birlikdə olduğunu deyirdi. Başqa uşaqların artıq onları axtarmaqdan təngə gəldiklərini, bir azdan yorulub əldən düşəcəklərini deyirdi. Sonda isə kiminsə addım səslərinin, bəlkə də xanım Henne-Felkenin addımlarıydı, axı bu, işığın bir azdan yanacağının nişanəsiydi. Elə hey qardaşına təskinlik verirdi, bəlkə Coysdur, bəlkə Meybl Uorrendir, bütün bu təskinliklər daha uca səslə deyilirdi. Və budur, qəfildən işıq yandı. Uşaqların kəskin səsləri eşidildi: "Piter hardadır?”, "Bəs sən yuxarıda axtarmışdın?”, "Bəs Fransis haradadır?” – ancaq xanım Henne-Folkenin qulaqbatıran ah-naləsi sanki bir donuqluq yaratdı. Fransisin hərəkətsiz qalmasını ilk sezən xanım Henne-Folken olmamışdı. Fransis divara söykənmişdi. Piter elə hey qardaşının barmaqlarını sıxırdı, gözlərindən süzülən yaşlar yanaqlarında donmuşdu, həm təəccüb içindəydi, həm həyəcan, həm də kədər. Həm də yalnız qardaşının ölməsinə görə yox. Bu ziddiyyətləri zah etmək üçün hələ çox uşaq idi, yenə də özünü danlayırdı, günahı özündə axtarırdı, nədən qardaşının həyəcanı aramsız davam edirdi, axı Fransisin özü oradaydı, axı həmişə ona deyirdilər ki, oralarda nə bir dəhşət var, nə də bir zülmət.