Aydın Balayev,
tarix elmləri doktoru
Bu gün, mayın 19-u türk-islam dünyasının böyük
mütəfəkkiri, Ə. Cəfəroğlunun təbirincə düsək, "təpədən dırnağa qədər bir Azəri
Türkü olan, ölüncəyə qədər Qarabağ şivəsini belə dəyişməyən” Əhməd bəy
Ağaoğlunun anım günüdür. Şuşa milli mədəniyyətimizə yetərincə dahi sənətkarlar
bəxş etsə də, hər bir azərbaycanlı üçün müqəddəs olan bu şəhər mənim üçün ilk
növbədə Əhməd bəyin vətənidir. Ən azından ona görə ki, Şuşa vaxtilə hərbi
istehkam və müdafiə qalası kimi yaradılıb. Və mövcud reallıqlar göstərir ki,
yaxın perspektivdə Şuşa sözün birbaşa mənasında alınmaz qala olaraq qalmalıdır.
Çünki Şuşa bu gün də ermənilər və onların havadarları ilə mübarizənin ön səngəri
olaraq qalmaqdadır. Sabah və ya birisi gün bu durumun dəyişəcəyinə inam çox
azdır.
Ermənilər və xalqımızın digər düşmənləri ilə mübarizə
dedikdə isə, göz önünə ilk növbədə Əhməd bəy gəlir. Ə. Ağaoğlunun təkcə
1905-1909-cu illərdəki fəaliyyəti və xidmətləri, onun adının milli tariximizə
qızıl hərflərlə əbədi həkk olunması üçün bəs edərdi. 1905-ci ilin fevralında
başlanan erməni-mü¬səlman qırğınları ilə əlaqədar bədxah qonşularımızın
yaratdığı informasiya blokadasını Peterburq mətbuatındakı yazıları ilə ilk
olaraq yaran, 1906-cı ilin fevralında Tiflis sülh konfransında huşunu
itirənədək mübarizə aparan və daşnak luderlərinin qarşısından bir addım belə
geri çəkilməyən, Qafqaz canişininin Bakı kəndləri əhalisinin deportasiyası və
Abşeronun faktiki olaraq "Böyük Ermənikəndə” çevrilməsi planlarına qarşı
çıxa¬raq, onların gerçəkləşməsinə imkan verməyən, qurucusu olduğu "Difai”
partiyasının rəh¬bəri qismində daşnak quldurları və onların rus himayədarlarına
qarşı silahlı mübarizəyə başçılıq edən və ən əsası isə, Azərbaycan cəmiyyətində
milli məfkurə toxumlarını səpərək, soydaş¬larının bir millət olaraq formalaşması
prosesinə dəstək verən məhz Ə. Ağaoğlu olmuşdur.
Belə gərgin fəaliyyət nəticəsində, 1907-ci ilin
yayında Əhməd bəyin səhhətində ciddi problemlər yarananda, o, müalicəsi üçün
500 publ pul tapmayıb, 12%-ə borc götürmək məc-buriyyətində qalanda və redaktoru
olsuğu "İrşad” qəzeti maliyyə çətinlikləri ucbatından bağ-lanmaq təhlükəsi ilə
üzləşəndə, hər şeyə gülüş və tənqid obyekti kimi yanaşan Mirzə Cəlil belə
dözməyərək, "Molla Nəs¬rəd¬din” jurnalının səhifələrində soydaşlarına xitabla
yazırdı: "Ar və eyib deyilmi bu! Əgər bir kəs moltanıya belə qulluq etsə,
əqəllən müalicə pulundan möhtac olmazdı! On dörd ildən bəri cənab Ağayev kimə
qulluq edir? Bizə deyilmi?! Hankı bədəni, hankı əsəbləri, hankı qanı müalicə
etdirir?! Haman o bədəni, o əsəbləri, o qanı deyilmi ki, bizim yolumuzda fəda
edib?! Təkcə son üç ildə Ağayev çəkdiyini yad-bud edək! Millətimiz
bəlayi-nagəhanə düçar olduğu günlər Tiflisə, Peterburqa, cürbəcür məclislərə,
millət işlərinə haman Ağayevi göndərmirdikmi! Buna da kifayət etməyib, tərəfi-mü¬qabilin
yazdıqları mətləblərə paytaxt və Qafqaz qəzetələrində cavablarını genə haman
Ağayevdən gözləmirdikmi!? Bəli! O vaxtlar onun yazdıqlarını, onun nitqlərini
oxuyub xoşumuz gə¬lirdi, afərin deyirdik, ürəyimiz arxayın olurdu! Pəs şimdi?!
Yox! Yox! Ağayev öz borcunu, öz vəzifəsini millətə nisbət axıra və hətta
gücündən artıq əncama gətirib! Onun bəyannaməsi ürək qanı ilə yazılmış bir
nalədir! Təngə gəlmiş və yorulmuş bir ruhun əfğanıdır!!! Ağayev əlindən gələni
edib! Hər qapını dö¬yüb, hər kəsdən kömək istəyib! Axirüləmr heç yerdən, heç
kəsdən bir mədəd görməyib, naümid olub işdən geri durmuş!
Lakin əsl günah, əsl eyib biz müsəlman ürəfa və danişməndlərində
deyilmi? Biz günahkar deyilikmi ki, Ağayevi meydani-mübarizədə tək qoyub
vaxtında köməyə gəlmədik?! Ağayevin bəyannaməsi bizim üçün böyük bir tənbehnamə
deyilmi?! Haman bu bəyannamə bizim və millətimizin vicdan insafının üzərində
dünyalar durduqca daimi bir damğa olmayacaqmı?!
Müsəlmanlar!
Məgər bizdə o qədər qeyrət və namusi-milliyə olmayacaq
ki, əqəllən bu töhmətlərin, bu məzəmmətlərin altından çıxaq və aləmə sübut edək
ki, bizdə də qeyrət, həmiyyət var!”
www.anews.az
Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin !