Azərbaycanda doğulan qız uşaqlarının sayı azalır - Səbəb nədir?

Azərbaycanda abort etdirən qadınların sayı 2021-ci ildə  2020-ci illə müqayisədə  35% və ya 12 min 158 nəfər artaraq 46 min 877-yə yüksəlib. Bu, indiyə kimi ölkədə qeydə alınan ən yüksək göstərici olub.

Bu statistikaya görə, hər 100 qıza 115 oğlan düşüb. 

BMT-nin Əhali Fondunun hesablamalarına görə, Azərbaycanda doğulan uşaqlar arasında cinsə görə nisbətin ciddi şəkildə pozulması davam edərsə, 2050-ci ilə qədər hər il doğulan oğlan uşaqlarının sayı qız uşaqlarının sayından 12 000-15 000 nəfər çox olacaq.

Bu gün Azərbaycanda abortların hüquqi tənzimlənməsi məsələsi sovet dövründən qalan (12 həftəlik hamiləlik dövrünədək abortlara icazə verən) qanunlar vasitəsilə təmin olunur. Hazırda dünyada təqribən hər il 50-60 milyon, hər gün 150 min, bir saat ərzində 6 mindən çox doğulmamış körpə və ya canlı embrionlar abortlar vasitəsilə məhv edilir. Hamiləliklərin 21 faizi abortla nəticələnir ki, onlardan inkişaf etmiş ölkələrin 26%, inkişaf etməkdə olan dövlətlərin payı 20 faizdir. Beynəlxalq Planlaşdırılan Valideynlik Federasiyasının (IPPF) 2014-cü il göstəricilərinə görə, dünyada abortların sayı ən çox əhali sayına malik Çində daha yüksəkdir (9.173100 yəni, ümumi əhalinin sayına görə 6.7 faiz).

Sosial məsələlər üzrə ekspert Elçin bayramlı hesab edir ki, selektiv abortların artmasında 2 səbəb (sosial-iqtisadi və mənəvi-psixolojik) var. 

"Selektiv abortların artmasının 2 səbəbi var - Sosial-iqtisadi səbəblər və mənəvi-psixolojik səbəblər. Bəzi yoxsul ölkələrdə ailələr qız uşağının dünyaya gəlməsində maraqlı olmurlar, çünki oğlan uşağı böyüyəndə ailəyə dəstək olur, işləyir, pul-qazanır, asan yaşamaq üçün kömək edir , daha sonra isə ailənin himayəçisinə çevrilir. Qız uşağı isə bunu edə bilmir. Onun evlənməsi üçün cehiz lazımdır. Sonda da ərə verirlər və bununla da o ailədən ayrılıb gedir. Ata- ana tək qalır. Buna görə yoxsul ölkələrdə böyük əksəriyyət oğlan uşağına üstünlük verir. Bu sosial-iqtisadi səbəbdir.Mənəvi-psixolojik səbəblərə baxdıqda görürük ki, son dövrlərdə insanlar oğlan uşağını nəslin davamçısı hesab edirlər və bunun daha vacib olduğunu düşünürlər. Bununla yanaşı indiki dövrdə qız uşaqlarını böyütmək evləndirmək daha çətindir”, - o əlavə edib.

Ekspert hesab edir ki, həm sosial, həm də psixoloji baxımdan insanların baxışları dəyişib.

"İnsanlar burada bir çox problem görürlər, ona görə də qız uşaqlarını ardıcıl surətdə abort etdirirlər. Hətta hər dəfə qız uşağı olanda bir neçə dəfə abort etdirirlər ki, məhz oğlan uşağı dünyaya gəlsin. Bununla yanaşı oğlu olmayanı sonsuz sayırlar, kişinin oğlu olar kimi təzyiqlər edirlər. Hamı çalışır ki, onun nəslində bir oğlan uşağı olsun. Bunların hər biri selektiv abortun yayılmasını artırır”, - Bayramlı qeyd edib. 


"Azərbaycanın apardığı siyasət, qəbul etdiyi tədbirlər planı, müvafiq dövlət qurumlarının beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlıq çərçivəsində həyata keçirdiyi layihələrdə biz müsbət tendensiyanı görə bilərik. Məsələn, 2022-ci ilin əvvəlində 112 284 uşaq dünyaya gəlib, onlardan 60 184 -ü yəni 53.6%-i oğlan, 52 100-ü, yəni 46.4%- i qızlar idi. 2023-cü ilin əvvəlində 122 846 uşaq dünyaya gəlib və onlardan 64 940-ı, yəni 52.9%-i oğlan, 57 906-i, yəni 47.1% -i qızdır. Statistikaya baxanda görürük ki, artıq qızların sayında artım müşahidə olunur. Buna görə də, maarifləndirici tədbirlər daha da gücləndirilməlidir”, - o qeyd edib.

Ekspert hesab edir ki, insanların xışlarının dəyişilməsi vacibdir.

"Qız övladının ailədə, cəmiyyətdə özünü təsdiq etməsinə,  eyni zamanda oğlan və qız uşaqları arasında ayrı-seçkiliyin aradan qaldırılmasına ehtiyac var. 
Əsas odur ki, dünyaya gələn uşaq sağlam doğulsun, sağlam, təhsilli yetişdirilsin, ona şəxsiyyət kimi yanaşılsın. Həm ailəsinə, həm cəmiyyətinə, həm də özünə fayda verən varlığa çevrilə bilsin. Bu gün yanaşma bundan ibarət olmalıdır. Əlbəttə ki, ataların, xüsusilə gənc ataların təlimə cəlb olunması onların ata kimi, həyat yoldaşı kimi məsuliyyəti və vəzifələri, eyni zamanda qadınların ana və həyat yoldaşı kimi məsuliyyəti, vəzifələri ilə bağlı xüsusi olaraq maarifləndirici tədbirlərin keçirilməsinə böyük ehtiyac var. Müvafiq dövlət qurumları  bu  istiqamətdə ardıcıl  iş aparırlar.  Xüsusi ilə də, bu məsələyə Prezident İlham Əliyevin  və Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın çox böyük diqqəti var. Həyata keçirilən bütün sosial islahatların mərkəzində insan həyatı, amili, faktoru dayanır. Son illər əhalinin gender balansının normal səviyyədən (100-107), qeyri-normal səviyyəyə (100-115) qalxmasına səbəb olmuşdur. Hazırda azalma tendensiyası müşahidə olunur. Bəzi nüanslar elmi-sosioloji təhlillər, araşdırmalar tələb edir, zamanla bu təhlillər və araşdırmalar yenilənir, çünki cəmiyyət, insanların düşüncələri həyat tərzi dəyişir. Bu cür konseptual məsələlər hər 5 ildən bir təhlil və araşdırmaların aparılmasına, mövcud vəziyyətin qiymətləndirilməsinə ehtiyac duyur.Bu zaman biz problemin səbəblərini və əsas mahiyyətini aça və qarşıdakı illərdə hansı tədbirlərin həyata keçirilməsi ilə bağlı təkliflər layihəsi hazırlaya bilərik”, - o əlavə edib.

Azərbaycan bir uçağı böyütmək necəyə başa gəlir? Bu barədə kiçik bir araşdırma apardıq.

Qızı üniversitetdə təhsil alan Əsmər İsmayılova qızına aylıq 250 manat xərcləyir, ən çox xərc isə gedişhaqqı üçün istifadə edildiyini vurğulayır.
Yeni evlənmiş qız bildirir ki, 600 manata yaxın aylıq xərcləri olur, gəlirin çox hissəsi qida və maşın üçün istifadə edilir. 
 

www.anews.az