İlham Əliyevin Qazaxıstana səfəri Bakı və Astana arasında əməkdaşlığı dərinləşdirir

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 20–21 oktyabr tarixlərində Qazaxıstana etdiyi iki günlük dövlət səfəri Bakı və Astanının mədəni yaxınlığı praktik iqtisadi əməkdaşlığa çevirdiyini nümayiş etdirdi. Xəzəryanı iki ölkə enerji, logistika, süni intellekt və səhiyyə sahələrində 15 saziş imzalayaraq, Avrasiyanın əsas nəqliyyat və rəqəmsal körpüsünə çevrilmək niyyətlərini bir daha təsdiqlədi.

Səfərin əsas mövzusu Transxəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu — “Orta Dəhliz” oldu. Hər iki lider bu marşrutu infrastrukturdakı dar boğazları aradan qaldırmaq və gömrük-port əməliyyatlarını harmonizasiya etməklə genişləndirməyi öhdəsinə götürdü. Qazaxıstanın neft ixracını tədricən Rusiya boru kəmərlərindən SOCAR və “KazMunayGaz” tərəfindən idarə olunan Bakı-Tbilisi-Ceyhan xəttinə yönəltməsi bu dəhlizin artan strateji əhəmiyyətini vurğulayır.

Prezident Əliyevin Azərbaycanın Ermənistan istiqamətində tranzit məhdudiyyətlərini aradan qaldırması və bunun nəticəsində Qazaxıstan buğdasının ilk partiyasının Azərbaycan və Gürcüstan ərazisindən daşınması barədə bəyanatı siyasi baxımdan əhəmiyyətli addım kimi qiymətləndirilir. Əgər bu proses davamlı olsa, regionun ticarət logistikasını dəyişdirə və Cənubi Qafqazda müəyyən normallaşma üçün siqnal ola bilər.

Rəqəmsal və “yaşıl” enerji sahələrindəki layihələr də diqqət mərkəzində idi. Qazaxıstan və Azərbaycan arasında planlaşdırılan sualtı optik fiber xəttinin 2026-cı ilin sonuna qədər tamamlanacağı gözlənilir. Bu layihə yeni rəqəmsal ticarət formalarının və məlumat suverenliyinin əsasını qoyacaq. Eyni zamanda, bərpa olunan enerji sahəsində birgə təşəbbüslər Xəzər regionunda əməkdaşlığın daha geniş mənada yenidən dəyərləndirildiyini göstərir.
2020-ci ildən bəri iki ölkə arasında ticarət dövriyyəsi demək olar ki, beş dəfə artaraq 2025-ci ilin ilk səkkiz ayında 547 milyon ABŞ dollarını keçib. Hər iki hökumət logistika və enerji xidmətlərindəki dinamikanın bu artımı qorumaq üçün həlledici rol oynadığını düşünür. Lakin analitiklər xəbərdarlıq edirlər ki, uzunmüddətli uğur gömrük sistemlərinin uyğunlaşdırılmasından, liman güclərinin artırılmasından və Xəzər dənizinin ekoloji vəziyyətinin pisləşməsinin qarşısının alınmasından asılı olacaq.

Müşahidəçilərin qeyd etdiyinə görə, Əliyevin səfəri göstərdi ki, Azərbaycan və Qazaxıstan simvolik “türk qardaşlığı” mərhələsini geridə qoyaraq, infrastruktur, enerji və texnologiyaya əsaslanan strateji tərəfdaşlığa çevrilir. Bu sazişlər dərhal ticarət həcmini artırmasa da, hər iki ölkənin Rusiya şəbəkələrindən asılı olmayan regional əlaqə layihələrinə rəhbərlik etmək ambisiyalarını möhkəmləndirir. Əsl sınaq isə icra mərhələsində olacaq — “Orta Dəhliz”in diplomatik konsepsiyadan Avropa və Asiyanı birləşdirən kommersiya baxımından səmərəli marşruta çevrilib-çevrilməyəcəyi ilə ölçüləcək.