Azərbaycanda bəraət almış şəxsə kompensasiya ödənilirmi? - Şərh

Bəraət almış Polad İsmayılovun vəkili Zabil Qəhrəmanov anews.az-a açıqlamasında Polad İsmayılovun yeni bəraət aldığına görə, hər hansı kompensasiyanın ödənilməsi ilə bağlı hazırda hər hansı iddianın qaldırmadığını, lakin yaxın günlərdə bununla əlaqədar iddia qaldıracağını qeyd edib.
 
"Qanunvericilikdə Cinayət-Prosessual Məcəllənin 56-cı maddəsində bəraət almış şəxsin bütün hüquqları qeyd olunub. Onlardan biri də ona dəymiş maddi və mənəvi zərərin ödənilməsidir. Ümumulikdə isə kompensasiyanın ödənilməsinin proses qaydaları müxtəlifdir. Məsələn şəxs işləyirsə, tam olaraq onun maaşı ödənilməli və işə bərpa olunmalı, əmlak müsadirə edilibsə, geri qaytarılmalı, dəymiş mənəvi zərərin əvəzi ödənilməlidir. Ali Məhkəmənin mövqeyinə görə, bu zərər ayı 1000 manatdan hesablanır”, - vəkil əlavə edib.
Beynəlxalq hüquqşünas Əsabəli Mustafayev bildirir ki, qanunvericilikdə bəraət almış şəxsə təyin ediləcək kompensasiyaların miqdarının hansı meyara əsasən aparıldığı açıq şəkildə qeyd olunmayıb. 
 
"Əgər şəxs qanunsuz olaraq həbs edilib sonra bəraət alıbsa, ona kompensasiya ödənilməlidir. Qanunda kompensasiyanın məbləği şəxsin həbsdə qaldığı müddətə görə miqdarı təyin olunur, amma onun hansı rejimdə həbsdə qaldığı dəqiqləşdirilmir. Bəziləri yüngül rejimli, bəziləri ağır cinayətdən məhkum edilmişlər üçün nəzərdə tutulan, bəziləri isə qapalı cəza çəkmə müəssisələrində saxlanılır. Bunların dəqiqləşdirilməsi yaxşı olardı. Mənim müdafiə etdiyim 2 şəxs bəraət aldıqdan sonra onlara kompensasiya ödənilib, onların həbs müddəti nəzərə alınaraq məbləğ təyin edilib. Lakin burada da fərq olurdu. Məsələn, əgər biri üçün 1 aya görə 3 min manat ödənildisə, digəri üçün 1 800 manat ödənildi. Məhkəmə qərarlarında iki şəxsə də müxtəlif məbləğin təyin olunması əsaslandırılmırdı. Əgər təcrübə bir-birindən fərqlidirsə, görünür ki, bununla əlaqədar qanunvericilikdə dəqiqləşdirmə aparmağa ehtiyac var”, - hüquqşünas vurğulayıb.
 
Onun sözlərinə görə,  beynəlxalq təcrübədə isə şəxsin həbsdə qaldığı təxminən 1 ay üçün 10 min dollar kompensasiya ödənilir və 100 min dollara da çata bilər.
 
"Bu məbləğ isə bizdə çox azdır. Nəzərə almaq lazımdır ki, həbs edilmiş şəxsə, ailə üzvlərinə, yaxınlarına dəyən mənəvi zərər həddən artıq çox olur. Həmin şəxsin yaxınlarının özünün də müəyyən məbləğdə xərcləri çıxır. Hansı ki, onlar həmin şəxsi ziyarət etmək və yemək, geyim gətirmək üçün müəyyən qədər pul xərcləyirlər. Avropa Məhkəməsi bu məbləğin qaytarılması üçün xərclərin sübut edilməsini tələb edir. Azərbaycanda isə xərclənən bütün xərclərin məbləğini təsdiqləmək üçün texniki imkanlar yoxdur. Ailə yaxınları məhkumu ziyarət etmək üçün taksidən istifadə edibsə, bunun çeki yoxdur ki, sübut etsin. Lap olsa belə, xərclənən məbləğin həmin şəxs üçün olduğunun da sübut edilməsi lazımdır. Qanunsuz həbs edilmiş şəxslə bağlı insana dəymiş zərər yüksək qiymətləndirilməlidir. Bu həmçinin məhkəmələri daha məsuliyyətli edə bilər. Məncə şəxsə dəymiş zərər 80-100 min manat arası olaraq ödənilməlidir”, - o qeyd edib. Amerikada şəxsin kompensasiya üçün ərizəsi təsdiq edildikdən sonra 60 gün ərzində kompensasiya ödənilməlidir. Kompensasiyanın miqdarı isə həbsdə olan hər il üçün 200 min dollar, şərti azadlığa buraxılma, sınaq müddəti, nəzarət altında azadlığa buraxılma və qeyri-qanuni məhkumluğa görə, hər il üçün 40 min dollar təyin edilməlidir. Bununla yanaşı mənzil, nəqliyyat, yemək xərcləri üçün 10 min dollar ödənilməldir.
 
Texasda qanunsuz olaraq bir cinayətə görə məhkum olunduğu aşkar edilmiş şəxsin həbsdə olduğu hər il üçün təzminat almaq hüququ var. O həbsdə olduğu hər il üçün 80 min dollar, həbsdə olduğu illər üçün uşaq dəstəyinin ödənilməsi, tibbi sığorta üçün uyğunluq xərcləri tələb edə bilər.
 

www.anews.az