Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh prosesi yeni mərhələyə daxil olur - İCMAL

9 sentyabrda Milli Məclisin növbədənkənar sessiyası çərçivəsində “Vaşinqton razılaşmaları: sülh diplomatiyasının və müdrik liderliyin təntənəsi” mövzusunda xüsusi iclas keçirilib. Toplantıda Prezident İlham Əliyevin ABŞ-a səfəri və səfər çərçivəsində imzalanmış razılaşmalar geniş müzakirə olunub.

Prezidentin avqustun 7–8-də ABŞ Prezidenti Donald Trampın dəvəti ilə Vaşinqtona etdiyi səfər zamanı Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin layihəsi paraflanıb. 

Razılaşma regionda sabitlik və əməkdaşlıq perspektivlərini gücləndirir

Milli Məclisin sədri Sahibə Qafarova bildirib ki, Vaşinqton razılaşmaları yalnız Azərbaycan-ABŞ münasibətlərinin yeni mərhələyə qədəm qoyması baxımından deyil, eyni zamanda Cənubi Qafqaz regionunda sülh və təhlükəsizliyin təmin olunmasında da əhəmiyyətli dönüş nöqtəsidir.

“Bu hadisə Konstitusiya və Suverenlik ilində baş verir və Prezident İlham Əliyevin strateji liderliyinin davamı olaraq qiymətləndirilməlidir,” — Qafarova bildirib.

Deputatlar: Razılaşmalar Azərbaycanın diplomatik mövqeyinin gücləndiyini göstərir

İclasda çıxış edən bir sıra deputatlar Vaşinqton razılaşmalarını Azərbaycan diplomatiyasının və Prezident İlham Əliyevin qətiyyətli siyasətinin nəticəsi kimi qiymətləndiriblər.

Əli Hüseynli: “Bu, ilk dəfədir ki, beynəlxalq ictimaiyyət sülh təşəbbüsünü bu qədər geniş şəkildə dəstəkləyir. Ermənistan Konstitusiyasına dəyişikliklərdən sonra rəsmi sülh sazişi imzalanacaq.”

Qüdrət Həsənquliyev: “ABŞ-ın Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı öhdəlik götürməsi Azərbaycanın mühüm diplomatik uğurudur.”

Fazil Mustafa: “Vaşinqton razılaşması Azərbaycanın gücünü və beynəlxalq əhəmiyyətini nümayiş etdirir. Bu yol digər postsovet ölkələri üçün nümunə ola bilər.”

Zahid Oruc: “Sənəddə ‘Qarabağ’ ifadəsi yer almır, bu da Azərbaycanın hərbi və diplomatik qələbəsinin tanındığını göstərir. Minsk Qrupunun ləğvi sülh prosesində dönüş nöqtəsidir.”

Zəngəzur dəhlizi: regional inteqrasiya və tranzit imkanları

Deputatlar “Zəngəzur dəhlizi” ilə bağlı razılaşmanı region üçün strateji imkan kimi dəyərləndiriblər.

Rafael Hüseynov qeyd edib ki, bu dəhliz Türk dünyasını birləşdirəcək və Avrasiyada iqtisadi inteqrasiyanı gücləndirəcək.

Vüqar Bayramov: “Zəngəzur dəhlizi Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvan arasında sərbəst keçidi təmin etməklə, tranzit imkanlarını genişləndirəcək.”

Sülh müqaviləsi: Ermənistan Konstitusiyası əsas maneə olaraq qalır

Deputatlar qeyd ediblər ki, rəsmi sülh sazişinin imzalanması üçün əsas şərt Ermənistan Konstitusiyasındakı Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının aradan qaldırılmasıdır.

“Bu dəyişikliklər edildikdən sonra rəsmi müqavilə imzalanacaq və Milli Məclis də ratifikasiyada iştirak edəcək,” — Əli Hüseynli vurğulayıb.

Növbəti addımlar: regional əməkdaşlıq və daxili islahatlar

Deputat Razi Nuruallayev Vaşinqton razılaşmasını region üçün geopolitik dönüş nöqtəsi adlandırıb. Onun fikrincə, sülh müqaviləsi ölkəyə milyardlarla sərmayə və minlərlə iş yeri gətirə bilər.

O, siyasi partiyalararası dialoqun vacibliyini vurğulayaraq, diqqətin artıq daxili islahatlara yönəldilməsinin zamanının çatdığını bildirib.

Azərbaycan və Ermənistan arasında 1990-cı illərin əvvəllərindən başlayan Qarabağ münaqişəsi 2020-ci ildə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpa etməsi ilə yeni mərhələyə keçib. 2023-cü ildə lokal antiterror tədbirlərindən sonra Azərbaycanın suverenliyi tam təmin olunub. 2021-ci ildən başlayaraq bir neçə beynəlxalq platformada – Brüssel, Moskva və Vaşinqtonda sülh danışıqları aparılıb. Lakin yekun razılaşma əldə olunmayıb.

2025-ci ilin avqustunda ABŞ-da paraflanan layihə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün tanınması, qarşılıqlı suverenliyin hörmət edilməsi və gələcəkdə diplomatik münasibətlərin qurulması prinsiplərinə əsaslanır.

Gülnar Nazimqızı