Bunu Oxu.Az-ın müxbiri ilə söhbəti zamanı İİV daşıyıcısı olan Rauf Həsənov (ad şərtidir) deyib.
O, bu virusu daşıyan pasiyentlərdən sadəcə biridir. Həyatda hər kəs şanslı doğulmur. Bəzən həyatın ağır sınaqları ömrün gənc illərinə təsadüf edir.
İİV-lə balı daha ətraflı məlumat almaq üçün Respublika QİÇS-lə Mübarizə Mərkəzinə yollandıq.
Qeydiyyat şöbəsinə yaxınlaşırdım. Öyrəndim ki, hər kəs mərkəzə gəlib anonim şəkildə analiz verə bilər. Həmin şəxsdən götürülən qanın üzərinə xüsusi kod yazılır. Mən də qan analizi verdim.
Məqsədim insanlara çağırış etmək, sağlamlığa diqqət yönəltməkdir.
Sıra nömrəmi və kodumu götürdüm. Otağa daxil olanda məndən qan nümunəsi alındı və götürülən qan nümunələri laboratoriyaya aparıldı...
Üçüncü mərtəbəyə qalxırıq. Burada müalicə alan və mənimlə həmsöhbət olan R.Həsənov müsahibə zamanı həyat hekayəsini danışmaq istəsə də, səsi çox çətinliklə eşidilirdi.
Onu anlamaqda çətinlik çəksəm də, bunu ona hiss etdirməməyə çalışırdım. "Niyə zəif səslə danışırsınız?”, - deyə soruşdum.
Düzü, ağlıma dərmanlar səbəbindən belə zəif tonda danışdığı gəlmişdi. Amma o, düşdüyü vəziyyəti və yaşadığı hadisəni dəfələrlə danışmağa cəsarəti çatmadığını etiraf etdi.
Qeyd etmək lazımdır ki, QİÇS-in müayinəsi, uçota salınması və müalicəsi könüllü xarakter daşıyır. Bu müayinənin məhkəmə orqanlarının qərarı ilə aparılması istisnadır.
2011-ci ildə Səhiyyə nazirinin əmri ilə respublikada ərazi tibb müəssisələrinin bazasında QİÇS-in müayinəsi və könüllü məsləhət-stasionar məntəqə şəbəkələri yaradılıb. Bu şəbəkə 48 məntəqədən ibarətdir. Hazırda "İİV-lə mübarizə üzrə 2016-2020-ci illər üçün Tədbirlər planına” uyğun olaraq, belə məntəqələrin digər administrativ ərazilərdə təşkili nəzərdə tutulub və artıq Ucar və Neftçala rayonlarda belə təşkilatlar yaradılıb.
Əhalinin əsas qruplarının müayinəyə cəlb edilməsi üçün fəal tədbirlər həyata keçirilir. Əhalinin əsas qruplarına daxildir: inyeksion narkotik istifadəçiləri, kişi ilə cinsi əlaqədə olan kişilər, transgenderlər, seks-biznesinin işçiləri və məhkumlar.
Bu qrupların İİV infeksiyasına yoluxma riski daha yüksəkdir. Əhalinin bu qruplarına xüsusi diqqət yetirilməsi QİÇS-lə mübarizədə uğurlu tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün həlledici əhəmiyyətə malikdir.
Müsahibim dörd dil bilir və ABŞ-da təhsil alıb:
"Fransız, ingilis, rus, ispan dillərini bilirəm. 2009-cu ildə ABŞ-da təhsil almışam. Daha sonra müxtəlif yerlərdə tərcüməçi kimi fəaliyyət göstəmişəm”.
O deyir ki, xəstəliyə düçar olmasında iki ehtimal göstərilir:
"Türkiyəyə getmişdim. Orada türkmən qızla qorunmamış cinsi əlaqədə oldum. Həmin müddətdə diş həkimində müalicə alırdım. Onun üçün İİV-ə yoluxmamı iki səbəbi əsas göstərilir. Çəkim 120 kilo idi, amma Azərbaycana qayıtdıqdan bir müddət sonra çəkim 60 kilo idi.
Xəstəliyimi biləndə şok oldum. Sentyabrın 26-dan mərkəzdə müalicə alıram. Hazırda çəkim 74 kilodur. Mən kiməsə yox, özümə əsəbiləşirəm. Amma bu xəstəliklə tam dolğun həyat yaşaya biləcəyimə ümidliyəm.
Ailəm, ətrafım xəstəliyimdən xəbərdardırlar. Amma bəzi dostlarım xəstəliyimi biləndən sonra məndən üz çevirdilər. Onların içərisində 10 illik dostluq əlaqəm olanlar var idi”.
Mərkəzdə qan nümunələri toplandıqdan sonra laboratoriyaya daxil olur. Analizlərin cavabı üç saata yaxın vaxtda bilinir. Gün ərzində laboratoriyaya yoxlanmaq üçün 400-500 qan nümunəsi daxil olur.
Müsbət cavab çıxan qan nümunələrinin arxivdə saxlanılması üçün -80 dərəcəlik soyuduculardan istifadə edilir. Həmin nümunələr ömür boyu dondurulub-saxlanılır.
Öyrəndik ki, 2006-ci ildən xəstələr antiretrovirus terapiyasına cəlb olunur. Mərkəzdə xəstələr pulsuz dərman preparatları ilə təmin edilirlər.
2019-cu ilin altı ayı ərzində (ötən il bu rəqəm 656 olub) İİV-ə yeni yoluxma halları 354 nəfər olub. Onlardan 343 nəfəri Azərbaycan vətəndaşıdır, digərləri isə əcnəbilərdir. Yoluxma yolları əsasında cinsi yoluxmalar 72 faiz təşkil edir. Əvvəlki illərlə müqayisə edən zaman 10 faiz narkotik istifadəçiləri qeydə alınıb. 2018-ci il ərzində anadan uşağa yoluxma qeyd edilməyib.
Yeri gəlmişkən, Mərkəzdə 6502 İİV-lə yaşayan şəxs rəsmi qeydiyyatdadır. Onlardan 4568-i kişi, qalanı qadındır. QİÇS mərhələsində olanların sayı 1757, İİV-dən ölənlərin sayı isə 1076 nəfər olub.
Mərkəzin Anonim Müayinə və Məsləhət Kabinetində 30 ildir həkim işləyən Elmira Rəfibəyli deyir ki, anonim müayinə zamanı buraya gələn şəxsin ad-soyadı, yaşadığı yer və harada işlədiyi soruşulmur:
"Bizə anonim müayinəyə gələn şəxslərə bir neçə sual ünvanlayırıq ki, məlumat alaq və öz hesabatımızı verək. Mən onlara sual verən zaman bəzən deyirlər ki, cavab vermək istəmirlər.
Onlara izah edirəm ki, mənə sənin xəstəliyin lazımdır. Həmin şəxs mənə nə deyirsə, mən ona inanıram. Qan nümunəsi götürürəndə xəstəyə demək olmaz ki, sən QİÇS xəstəliyinə tutulmusan. Deyirik ki, sizdə İİV olmasından şübhələnirik”.
Həkimin sözlərinə görə, İİV-lə bağlı analiz vermək üçün çox qadın gəlir:
"Onlar həyat yoldaşlarına inamları olmadığı üçün analiz verdiklərini bildirirlər. Biz də sənədlərdə "həyat yoldaşına inanmır” sözlərini əlavə edirik. Analiz zamanı adları anonim olsa da, nümunə qanların üzərinə kod yazılır.
Laboratoriyadan xəstəliyin müsbət cavabı alındıqda biz həmin şəxsə təklif edirik ki, anonimliyini pozsun. Belə olduqda ona, ailəsinə, uşaqlarına, subaydırsa, cinsi partnyoruna kömək edə bilərik. 99 faiz anonimliyi pozur. Kim istəmirsə, vaxt ötdükdən sonra yenə bu mərkəzə gələcək və pulsuz müayinədən keçəcək”.
Daha sonra Epidemioloji Nəzarət və Profilaktika şöbəsinin müdiri Afət Nazirlinin otağına üz tuturuq.
Onunla söhbət zamanı bildirir ki, İİV-ə yoluxmanın müalicə sxemləri var:
"Bütün dünyada bu sxemlərdən istifadə olunur. Bəzən deyirlər ki, filankəsin qanında QİÇS aşkarlandı. Bu, düzgün deyil. Qanda QİÇS törədən virus aşkar olunur. QİÇS dördüncü mərhələdir. Bəzən insanlar, eyni zamanda, həkimlər İİV adını eşidəndə qorxurlar.
Bir dəfə bizim mərkəzin xəstəsinin vəziyyəti ağır olan zaman təcili tibbi yardım çağırdıq. Təcili yardım həkimi mənim otağıma əlcəklə, xüsusi geyimlə daxil oldu.
Mən təccübləndim. Çünki yoluxmanın üç yolu var. Bunlar cinsi, narkotik vasitəsinin şprislə vurulması və anadan uşağa keçmə yoludur. Həkim olaraq bu cür davranmaq düzgün deyil”.
Qeyd edək ki, "QİÇS-lə Mübarizə Mərkəzi”nin əməkdaşları tərəfindən insanların bu xəstəlikdən vaxtında məlumatlı olmaları üçün müxtəlif aksiyalar, maarifləndirmə tədbirləri görülür.
Həkim bildirib ki, İİV-ə yoluxma beş il ərzində 650-700 arasındadır.
Həmsöhbətim deyir ki, insanlar, xüsusilə də gənclər sağlamlıqlarının qayğısına qalsınlar, diqqətli olsunlar. Çünki həyat insana bir dəfə verilir.
Onu xoşbəxt və sağlam yaşamaq isə öz əlimizdədir...www.anews.az
Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin !
