Bot nədir və nə üçün istifadə olunur?- MÜSAHİBƏ

 
-Botlar nədir?
 
- Bot təkrarlanan məlumatın emalı üçün nəzərdə tutulur. Hər-hansı bir platformada, sual-cavabın çoxluq təşkil etdiyi saytlarda və yaxud xidmətdə istifadəçilər eyni sualı təkrar-təkrar soruşurlar. Onların isə eyni zamanda cavablandırılması mümkün deyil. Ona gorə də bu məqsədlə botlar yaradılır. Bu botlar standart suallara eyni cavabı verir. Əgər qeyri-standart cavablar varsa, artıq burada insan müdaxiləsinə ehtiyac olur. Botlar əvvəlcədən hesablanmış istifadəçi ifadələri, audio və mətn əsaslı siqnallardan istifadə edir. Çatbotlar tez- tez onlayn və mesajlaşma proqramlarında istifadə olunur. Hazırda Apple Siri-ni, Windows Cortan-ı virtual zəka asistenti kimi istifadə edir.
 
- Botlar hansı məqsədlərlə yaradılır?
 
- Botlar müxtəlif məqsədlərlə  müxtəlif şirkətlər tərəfindən yaradıla bilər. Aydındır ki, Apple, Google, Microsoft kimi böyük şirkətlərin öz botları var. Bu botları yaratmaqda əsas məqsədlərdən biri görüləcək işləri asanlaşdırmaqdır. Vətəndaşlar botlardan istifadə edərkən çox diqqətli olmalıdırlar. Təbii ki, burada müxtəlif məqsədlər daşıyan botlar var. Hər-hansı bir botun təhhlükəli olub-olmadığını bilmək üçün bir neçə məqam var. Məsələn sosial şəbəkələrdə fake profillərlə dostluq göndərilə və yaxud mesaj yazıla bilər. Bu zaman ilk növbədə bu botun nə vaxt yaradıldığına baxmaq lazımdır. Əgər qısa müddətdə yaradılıb, get-gedə istifadəçi sayını sürətlə çoxaldırsa, həmçinin müxtəlif geniş fəaliyyət göstərərək məlumatlar yayırsa, bu zaman çox diqqətli olmaq lazımdır. İkinci tərəfi isə profil çoxdan yaradılır amma uzun müddət fəaliyyət göstərmir. Birdən-birə istifadəçi son vaxtlarda sıx şəkildə sosial şəbəkələrdə fəaliyyət göstərir. Bu məqamda da diqqətli olmaq lazımdır. Eyni zamanda mesajlaşma zamanı verilən suallardan da müəyyən qeyri-adekvat məslələr ortaya çıxa bilər.  Belə olduğu halda da şüphələnmək lazımdır. İstifadəçilərə tövsiyyə edərdim ki, bu kimi şübhəli hallarda həmin botlardan uzaq dursunlar. Bəzən botlar vasitəsilə müxtəlif maraqların arxasında dayanaraq, insanları mənfi istiqamətə yönləndirməyə çalışırlar. Bu hər-hansı bir qrupun təbliğatı və yaxud əxlaqsız və milli dəyərlərdən uzaq məslələrə yönləndirmək ola bilər. Həmçinin burda düşmən təxribatı da ola bilər. Müxtəlif məlumatları əldə etmək üçün botlardan istifadə edə bilərlər. Digər məsələlərdən biri də botların müxtəlif linklər və düzgün olmayan məlumatların göndərməsidir. Həmin linklərə diqqətlə baxdığınız zaman, ordakı domen adlarından, göndərilən məlumatlardan sizin kompüterə hər-hansı bir virusun salınması və yaxud məlumatların öyrənilməsi kimi dələduzluqla qarşılaşa bilərsiniz.
 
- Təhlükəli botlardan qorunmaq üçün vətəndaşlar nə etməlidirlər?
 
- Hər bir şəxsi botlardan istifadə edərkən diqqətli olmağa çağırıram. Ümumiyyətlə boltlarla danışarkən şəxsi məlumatlardan istifadə etməsələr daha düzgün olar. Tövsiyyə edərdim ki, təhlükəsizlik baxımından hər-hansı problem yarandıqda vətəndaşlar İT sahəsində məlumatı olan şəxslərdən məsləhət alsınlar.

www.anews.az