Meymunçiçəyi virusu 92 ölkədə aşkarlanıb, dünya üzrə yoluxma sayı 35 mini keçib, 12 nəfər isə bu virusdan ölüb. Bu barədə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) baş direktoru Tedros Adhanom Qebreyesus açıqlama verib.
ÜST meymun çiçəyi virusu, COVID-19 və digər qlobal sağlamlıq problemlərini müzakirə etmək və ictimaiyyəti məlumatlandırmaq üçün mətbuat konfransı keçirib.
Meymun çiçəyi virusuna yoluxma hallarının demək olar ki, hamısının kişilərdə aşkarlandığını deyən ÜST-ün direktoru əlavə edib ki, 2 kişi arasındakı cinsi əlaqə də bu virusun yayılmasını artırır.
"Bütün ölkələr üçün əsas diqqət onların meymun çiçəyi xəstəliyinə hazırlıqlı olduğundan əmin olmaq və riskin azaldılması tədbirləri də daxil olmaqla, effektiv ictimai səhiyyə vasitələrindən istifadə etməkdir. Bu üsulla yoluxmanın qarşısını almaq olar", - o deyib.
Peyvəndlərin epidemiya ilə mübarizədə əhəmiyyətli rol oynaya biləcəyini ifadə edən Qebreyesus, "Bir çox ölkədə peyvəndlərə tələbat yüksəkdir. Ancaq bu mərhələdə peyvəndlərin tədarükü və effektivliyi ilə bağlı məlumatlar məhduddur" dedi.
O, COVID-19 epidemiyası zamanı ölkələr arasında peyvəndlərin qeyri-bərabər əlçatımlılığına toxundu.
"Koronavirus pandemiyası zamanı gördüyümüz peyvəndlərə ədalətsiz çıxışın təkrarlanacağından və ən yoxsulların geridə qalmağa davam edəcəyindən narahatıq", o deyib.
"Bütün ölkələr üçün əsas diqqət onların meymun çiçəyi xəstəliyinə hazırlıqlı olduğundan əmin olmaq və riskin azaldılması tədbirləri də daxil olmaqla, effektiv ictimai səhiyyə vasitələrindən istifadə etməkdir. Bu üsulla yoluxmanın qarşısını almaq olar", - o deyib.
Peyvəndlərin epidemiya ilə mübarizədə əhəmiyyətli rol oynaya biləcəyini ifadə edən Qebreyesus, "Bir çox ölkədə peyvəndlərə tələbat yüksəkdir. Ancaq bu mərhələdə peyvəndlərin tədarükü və effektivliyi ilə bağlı məlumatlar məhduddur" dedi.
O, COVID-19 epidemiyası zamanı ölkələr arasında peyvəndlərin qeyri-bərabər əlçatımlılığına toxundu.
"Koronavirus pandemiyası zamanı gördüyümüz peyvəndlərə ədalətsiz çıxışın təkrarlanacağından və ən yoxsulların geridə qalmağa davam edəcəyindən narahatıq", o deyib.
ÜST direktoru əlavə edib ki, meymunçiçəyi virusunun adının dəyişdirilməsi üçün səylər davam etməkdədir.
COVID-19 epidemiyasında son bir neçə həftədə yoluxma və ölüm hallarının sürətlə artdığına diqqət çəkən Qebreyesus, dünya səviyyəsində COVID-19 səbəbiylə ölümlərin son 4 həftədə 35% artdığını açıqladı.
"Təkcə keçən həftə dünyada 15 min insan COVID-19 səbəbiylə öldü. Bu, qəbuledilməzdir, çünki infeksiyaların qarşısını almaq və insanların həyatını xilas etmək üçün bütün vasitələrə sahibik. Biz hamımız bu virusdan və pandemiyadan bezdik, amma virus hələ də bizdən bezmir. "Omikron" ştammına yoluxma davam edir və BA.5 subvariantı yayılmanın 90 faizindən çoxunu təşkil edir”, - o söyləyib.
Qebreyesus soyuq havaların yaxınlaşdığına diqqət çəkib.
Şimal yarımkürəsində soyuq havanın yaxınlaşdığına və insanların qapalı məkanlarda daha çox vaxt keçirəcəyinə işarə edən Qebreyesus "Önümüzdəki aylarda daha sıx yoluxma və xəstəxanaya yerləşdirmə riskləri artacaq. Bu, təkcə COVID-19-a deyil, digər xəstəliklərə, o cümlədən qripə də aiddir. Amma biz aciz deyilik. Zəhmət olmasa peyvənd olun və buster doza vurdurun", dedi.
COVID-19-un yayılmasının qarşısını almaq üçün tövsiyələr verən Qebreyesus, "Məsafəni saxlaya bilməyəndə maska taxın və izdihamdan, xüsusən də qapalı məkanlarda qaçmağa çalışın" dedi.
Şimal yarımkürəsində soyuq havanın yaxınlaşdığına və insanların qapalı məkanlarda daha çox vaxt keçirəcəyinə işarə edən Qebreyesus "Önümüzdəki aylarda daha sıx yoluxma və xəstəxanaya yerləşdirmə riskləri artacaq. Bu, təkcə COVID-19-a deyil, digər xəstəliklərə, o cümlədən qripə də aiddir. Amma biz aciz deyilik. Zəhmət olmasa peyvənd olun və buster doza vurdurun", dedi.
COVID-19-un yayılmasının qarşısını almaq üçün tövsiyələr verən Qebreyesus, "Məsafəni saxlaya bilməyəndə maska taxın və izdihamdan, xüsusən də qapalı məkanlarda qaçmağa çalışın" dedi.
"Bu virusla yaşamağa öyrəşməklə bağlı çox danışılır. Amma biz həftədə 15 min ölümlə yaşaya bilmərik. Peyvəndlərə və digər vasitələrə qeyri-bərabər çıxışla yaşaya bilmərik. COVID-19 ilə yaşamağı öyrənmək o demək deyil ki, biz orada yoxmuş kimi davranırıq. Bu o deməkdir ki, qorunmaq üçün əlimizdə olan vasitələrdən istifadə edirik. özümüzü və başqalarını qoruyuruq”, - o əlavə etdi.
ÜST direktoru Afrika ölkələrində artan bir problem olan ərzaq qıtlığına da diqqət çəkdi.
ÜST direktoru Afrika ölkələrində artan bir problem olan ərzaq qıtlığına da diqqət çəkdi.
"Afrikada hazırda Cibuti, Efiopiya, Keniya, Somali, Cənubi Sudan, Sudan və Uqanda da daxil olmaqla milyonlarla insan aclıqla üzləşir. Quraqlıq, qarşıdurma, iqlim dəyişikliyi və artan ərzaq, yanacaq və gübrə qiymətləri çıxışın olmamasına səbəb olur. Aclıq və qeyri-kafi qidalanma sağlamlığa birbaşa təhlükə yaradır və eyni zamanda orqanizmin müdafiəsini zəiflədir. Bu, sətəlcəm, qızılca və vəba kimi xəstəliklərə qapı açır. Qida təhlükəsizliyi də bəzi insanları qida və səhiyyə üçün pul ödəməyə məcbur edir. Bu inanılmazdır. vəba və daha çoxunun üzləşdiyi zülmə son qoyulmalıdır", - o bildirdi.
Meymunçiçəyi nədir?
Meymun çiçəyi infeksiyası təbii çiçək xəstəliyi ilə eyni ailəyə mənsub viruslara aid olsa da, o qədər aqressiv deyil və mütəxəssislər ona yoluxma ehtimalının aşağı olduğunu hesab edirlər.Bu infeksiyanın mənbəyi əsasən mərkəzi və qərbi Afrika ölkələrinin ucqar hissələrində, tropik yağış meşələrinin yaxınlığında yerləşir. Virusun iki əsas növü var - Qərbi Afrika və Mərkəzi Afrika. İlkin simptomlara qızdırma, baş ağrısı, şişkinlik, bel ağrısı, əzələ ağrısı və ümumi halsızlıq daxildir. Qızdırma keçdikdən sonra səpgilər əmələ gələ bilər. Onlar adətən üzdən başlayır və sonra bədənin digər hissələrinə, daha çox ovuclara və ayaqların altına yayılır. Kəskin qaşıntıya səbəb olan səpgilər müxtəlif mərhələlərdən keçir və qabıq qoyandan sonra azala bilər. Onlar həmçinin dəridə izlər buraxa bilər. Adətən 14-21 gün davam edən xəstəlik öz-özünə səngiyir. Virus ilk dəfə meymunda aşkar edilib və 1970-ci ildən bəri 10 Afrika ölkəsində sporadik epidemiyalar qeydə alınıb. Afrikadan kənarda xəstəliyin ilk yayılması halı 2003-cü ildə ABŞ-da qeydə alınıb. O vaxt virus xırda məməlilərdən yoluxan çöl itləri ilə yaxın təmas vasitəsilə yayılıb.Q eydə alınan 81 hadisə nəticəsində ölən olmayıb.İ ndiyədək məlum olan ən böyük epidemiya 2017-ci ildə Nigeriyada baş verib. Burada 172 şübhəli hadisə olub. Yoluxanların 75 faizi 21-40 yaş arası kişilər olub. Avropada ilk dəfə İngiltərədə təsbit edilən meymun çiçəyi virusu üç həftə ərzində bütün qitələrə yayılmağa başlayıb. Daha sonra İspaniya, Portuqaliya, Almaniya, Belçika, Fransa, Hollandiya, Finlandiya, İtalya ve İsveçin ardınca İsveçrə, Avstralya, Gürcüstanda da meymun çiçəyi virusuna yoluxanlar olub. Türkiyə və Rusiyada da ilk yoluxma iyunda aşkarlanıb. Azərbaycanda isə rəsmi mənbələrə görə, bu virusa yoluxma halı qeydə alınmayıb. Buna baxmayaraq digər ölkələr də daxil olmaqla Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) qısa zaman ərzində Azərbaycana da meymunçiçəyi virusunu təsbit edə biləcək 3000 test göndərib.
Meymun çiçəyi infeksiyası təbii çiçək xəstəliyi ilə eyni ailəyə mənsub viruslara aid olsa da, o qədər aqressiv deyil və mütəxəssislər ona yoluxma ehtimalının aşağı olduğunu hesab edirlər.Bu infeksiyanın mənbəyi əsasən mərkəzi və qərbi Afrika ölkələrinin ucqar hissələrində, tropik yağış meşələrinin yaxınlığında yerləşir. Virusun iki əsas növü var - Qərbi Afrika və Mərkəzi Afrika. İlkin simptomlara qızdırma, baş ağrısı, şişkinlik, bel ağrısı, əzələ ağrısı və ümumi halsızlıq daxildir. Qızdırma keçdikdən sonra səpgilər əmələ gələ bilər. Onlar adətən üzdən başlayır və sonra bədənin digər hissələrinə, daha çox ovuclara və ayaqların altına yayılır. Kəskin qaşıntıya səbəb olan səpgilər müxtəlif mərhələlərdən keçir və qabıq qoyandan sonra azala bilər. Onlar həmçinin dəridə izlər buraxa bilər. Adətən 14-21 gün davam edən xəstəlik öz-özünə səngiyir. Virus ilk dəfə meymunda aşkar edilib və 1970-ci ildən bəri 10 Afrika ölkəsində sporadik epidemiyalar qeydə alınıb. Afrikadan kənarda xəstəliyin ilk yayılması halı 2003-cü ildə ABŞ-da qeydə alınıb. O vaxt virus xırda məməlilərdən yoluxan çöl itləri ilə yaxın təmas vasitəsilə yayılıb.Q eydə alınan 81 hadisə nəticəsində ölən olmayıb.İ ndiyədək məlum olan ən böyük epidemiya 2017-ci ildə Nigeriyada baş verib. Burada 172 şübhəli hadisə olub. Yoluxanların 75 faizi 21-40 yaş arası kişilər olub. Avropada ilk dəfə İngiltərədə təsbit edilən meymun çiçəyi virusu üç həftə ərzində bütün qitələrə yayılmağa başlayıb. Daha sonra İspaniya, Portuqaliya, Almaniya, Belçika, Fransa, Hollandiya, Finlandiya, İtalya ve İsveçin ardınca İsveçrə, Avstralya, Gürcüstanda da meymun çiçəyi virusuna yoluxanlar olub. Türkiyə və Rusiyada da ilk yoluxma iyunda aşkarlanıb. Azərbaycanda isə rəsmi mənbələrə görə, bu virusa yoluxma halı qeydə alınmayıb. Buna baxmayaraq digər ölkələr də daxil olmaqla Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) qısa zaman ərzində Azərbaycana da meymunçiçəyi virusunu təsbit edə biləcək 3000 test göndərib.
COVID 19 nədir?
Yeni tipli pnevmoniya COVID-19, 2019-nCoV koronavirusu pandemiyası — 2019-cu ilin dekabrın ortalarında, Çinin mərkəzi Hubey əyalətinin Uhan şəhərində yerli Huanan ət və dəniz məhsulları bazarı ilə əlaqəli yerli sakinlərdə naməlum mənşəli pnevmoniya xəstəliyinin ilk aşkar olunması ilə başladı. 31 dekabr 2019-cu ildə Çin hakimiyyəti naməlum pnevmoniyanın başlaması barədə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına məlumat verdi. Virus, insandan insana, nəfəs vasitəsilə bədənə daxil olan virusları ehtiva edən hava damlaları ilə ötürülür. Xəstəliyin heç bir simptom olmadan insandan insana keçə biləcəyi barədə araşdırmalar mövcuddur, məsələn, Almaniyada ilk yoluxma baş verib. Bu kimi simptomlar olmadan ötürülmə hallarının nə qədər epidemiya yayılması bilinmir, əgər oynadığı rol böyük olarsa, epidemiyanı idarə etməyi çətinləşdirəcəkdir. Xəstəlik yüksək atəş, öskürək və 2–27 günlük bir inkubasiya dövründən sonra qəfil başlayan nəfəs darlığı ilə xarakterizə olunur. Bəzi xəstələrdə boğaz ağrısı və axan burun da var idi. Xəstəlik ümumiyyətlə orta və ağır bir klinik gedişat göstərir. Xəstəliyin ağırlaşmaları ağır sətəlcəm, septik şok, kəskin tənəffüs çətinliyi sindromu (ARDS), çoxsaylı orqan çatışmazlığı və ölüm kimi bildirilib. 2020-ci il martın 13-də Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) Avropa qitəsinin koronavirus pandemiyasının episentrinə çevrildiyini bəyan edib. Bu günə kimi dünyada 598 197 031 nəfərdə koronavirus aşkarlanıb.Virusdan 6 463 879 xəstə ölüb, 572 188 998 nəfər sağalıb. Virusa yoluxma sayına görə ilk beşlikdə olan dövlətlər ABŞ (95 065 403), Hindistan (44 298 864 nəfər), Fransa (34 276 081 nəfər), Braziliya (34 223 207 nəfər) və Almaniyadır (31 725 160 nəfər).
Rusiyada 18 964 246, Türkiyədə 16 671 848, İranda 7 493 317, Gürcüstanda 1 710 749, Ermənistanda isə 430 361 nəfərdə koronavirus aşkar edilib. Azərbaycanda koronavirusa yoluxan 806 472 nəfərin 9 777-si ölüb, 793 268 xəstə müalicə olunaraq sağalıb.
Yeni tipli pnevmoniya COVID-19, 2019-nCoV koronavirusu pandemiyası — 2019-cu ilin dekabrın ortalarında, Çinin mərkəzi Hubey əyalətinin Uhan şəhərində yerli Huanan ət və dəniz məhsulları bazarı ilə əlaqəli yerli sakinlərdə naməlum mənşəli pnevmoniya xəstəliyinin ilk aşkar olunması ilə başladı. 31 dekabr 2019-cu ildə Çin hakimiyyəti naməlum pnevmoniyanın başlaması barədə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatına məlumat verdi. Virus, insandan insana, nəfəs vasitəsilə bədənə daxil olan virusları ehtiva edən hava damlaları ilə ötürülür. Xəstəliyin heç bir simptom olmadan insandan insana keçə biləcəyi barədə araşdırmalar mövcuddur, məsələn, Almaniyada ilk yoluxma baş verib. Bu kimi simptomlar olmadan ötürülmə hallarının nə qədər epidemiya yayılması bilinmir, əgər oynadığı rol böyük olarsa, epidemiyanı idarə etməyi çətinləşdirəcəkdir. Xəstəlik yüksək atəş, öskürək və 2–27 günlük bir inkubasiya dövründən sonra qəfil başlayan nəfəs darlığı ilə xarakterizə olunur. Bəzi xəstələrdə boğaz ağrısı və axan burun da var idi. Xəstəlik ümumiyyətlə orta və ağır bir klinik gedişat göstərir. Xəstəliyin ağırlaşmaları ağır sətəlcəm, septik şok, kəskin tənəffüs çətinliyi sindromu (ARDS), çoxsaylı orqan çatışmazlığı və ölüm kimi bildirilib. 2020-ci il martın 13-də Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) Avropa qitəsinin koronavirus pandemiyasının episentrinə çevrildiyini bəyan edib. Bu günə kimi dünyada 598 197 031 nəfərdə koronavirus aşkarlanıb.Virusdan 6 463 879 xəstə ölüb, 572 188 998 nəfər sağalıb. Virusa yoluxma sayına görə ilk beşlikdə olan dövlətlər ABŞ (95 065 403), Hindistan (44 298 864 nəfər), Fransa (34 276 081 nəfər), Braziliya (34 223 207 nəfər) və Almaniyadır (31 725 160 nəfər).
Rusiyada 18 964 246, Türkiyədə 16 671 848, İranda 7 493 317, Gürcüstanda 1 710 749, Ermənistanda isə 430 361 nəfərdə koronavirus aşkar edilib. Azərbaycanda koronavirusa yoluxan 806 472 nəfərin 9 777-si ölüb, 793 268 xəstə müalicə olunaraq sağalıb.
Ləman Qasımova
www.anews.az
Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin !
