Ermənistandan avtomobil alan qazaxların sayı sürətlə artır - TƏFƏRRÜAT + FOTOFAKT

Mətbuatda və sosial şəbəkələrdə yayılan məlumatlardan belə görünür ki, son zamanlar Dağıstan və Qazaxıstanda Ermənistan dövlət nömrə nişanı olan avtomobillərin sayı sürətlə artmaqdadır.

Xatırlayırsınızsa, bu yaxınlarda Nur-Sultan şəhərində yol polisi idarəsində alay komandiri vəzifəsində işləyən Bauırjan Xantemirovun tabeliyindəki işçilərə üzərində Ermənistan dövlət nömrə nişanı olan avtomobillərin yoxlanılması barədə qanunsuz tapşırıq verdiyi barədə səs yazısı yayılmışdır. Yayılan səs yazısından alay komandiri işçilərə göstəriş verir ki, üzərində Ermənistan dövlət nömrə nişanı olan bütün avtomobillər qayda pozmasalar belə yoxlanılsın və ona məruzə edilsin. Yayılan səs yazısından sonra Bauırjan Xantemirov tutduğu vəzifədən azad olunub və Ermənistanın Qazaxıstandakı səfiri Qaqik Qaleçyana izahat verilib ki, bu yoxlama ermənilərlə bağlı deyil. Qazaxıstan vətəndaşları tez-tez Ermənistandan avtomobillər alırlar və dövlət nömrələrini dəyişmədən istifadə edirlər.

Dağıstan və Qazaxıstanda Ermənistan dövlət nömrə nişanlı avtomobillərin sayının artmasının səbəbi odur ki, ötən ilin əvvəlindən etibarən Belarus, Qazaxıstan, Ermənistan və Rusiyanın üzv olduğu Avrasiya İqtisadi Birliyinin Gömrük Məcəlləsi qüvvəyə minib. Bu səbəbdən Avrasiya İqtisadi Birliyinə üzv olan ölkələrdə qeydiyyatda olan avtomobillər Birlik ərazisində heç bir rüsum ödəmədən sərbəst şəkildə hərəkət edə bilirlər. Ermənistanda avtomobillərin qeydiyyatı ilə bağlı rüsumlar Rusiya və Qazaxıstanla müqayisədə aşağı olduğu üçün bu ölkələrin vətəndaşları 3-cü ölkədən aldıqları avtomobilləri Ermənistanda qeydiyyata salmağa üsütünlük verirlər.

Məsələn, 2010-cu il istehsalı və mühərrikinin həcmi 2,2 litr olan olan "Mersedes C 220" markalı avtomobili 1327 dollar (634 min 362 dram) ödəməklə Ermənistanda qeydiyyata almaq mümkündür.

İki ölkənin gömrük rəsmiləşdirməsi arasında ən diqqətçəkən fərqlərdən biri odur ki, Ermənistanda avtomobillərin gömrük dəyəri onların markalarına, istehsal ilinə və mühərrikin həcminə uyğun olaraq müəyyən edilir və bu qiymət dəyişməz olaraq bütün avtomobillərə tətbiq olunur. Məsələn, Ermənistanda 2010-cu il istehsalı və mühərrikinin həcmi 2,2 litr olan "Mersedes C220" markalı avtomobilin gömrük dəyəri 3 900 dollar (1 865 772 dram) müəyyən olunub və dəyişməzdir.

Bizdə isə rüsumların yüksək olmasından əlavə avtomobillərin gömrük dəyəri müəyyən olunarkən də ciddi problemlər ortaya çıxır. Belə ki, avtomobillər üçün vahid gömrük dəyəri müəyyən olunmadığı üçün hər bir avtomobil üçün tək-tək gömrük dəyəri müəyyən olunur. Bu ilin ilk 9 ayı ərzində Azərbaycana 30 mindən çox avtomobil idxal olunub. Bu avtomobillərin hər biri üçün tək-tək gömrük dəyəri müəyyən edilib. Məlum məsələdir ki, gömrük dəyəri müəyyən edilən zaman bir-çox hallarda avtomobil sahibi ilə gömrük əməkdaşları arasında anlaşılmazlıq yaranır. Avtomobil sahibi avtomobili ucuz aldığını və daha az rüsum ödəməli olduğunu, gömrük əməkdaşı isə daxili bazarda avtomobilin real qiymətinin daha yüksək olduğunu bildirərək daha çox rüsum ödənilməli olduğunu bildirir. Qeyd edək ki, mövcud qanunvericilikdə gömrük dəyəri müəyyən olunarkən hər iki hal - həm alış qiyməti, həm də daxili bazardakı qiymət nəzərdə tutulduğundan kimin haqlı, kimin haqsız olduğunu da müəyyən etmək olmur.

Məsələn, Azərbaycan Dövlət Gömrük Komitəsinin rəsmi veb-səhifəsində yerləşdirilən "Gömrük Kalkulyatoru"na açıq şəkildə yazılır ki, avtomobilin gömrük dəyərini yazarkən ölkəmizdəki satış qiymətini mütləq nəzərə almaq lazımdır.