Putin dolları çökdürməyi planlaşdırır — The Economist

"Dünyanın hər yerinə pul göndərmək bir qədər uzaq məsafəli uçuşa bənzəyir: iki hava limanı birbaşa əlaqədə deyilsə, sərnişinlər ideal olaraq bir çox digər təyyarələrin də birləşdiyi böyük bir mərkəzdə dayanmaq məcburiyyətində qalır. Beynəlxalq ödənişlər dünyasında ən böyük mərkəz Amerikadır, burada dünyanın bir çox bankları ödəniş əməliyyatları həyata keçirənlərin xarici valyutasını dollara, daha sonra isə ödənişlərin qəbul edildiyi valyutaya dəyişirlər”, məqalədə belə izah edilir.

Dolların mərkəzi mövqeyini, jurnalın qeyd etdiyi kimi, "panoptikum" və ya "dar boğaz" təsiri təmin edir. Bu o deməkdir ki, dollarla əməliyyatlar aparan bankların əksəriyyəti bunu Amerikadakı müxbir banklar vasitəsilə etməlidirlər və həmin banklar isə əməliyyatları terrorizmin maliyyələşdirilməsi və ya sanksiyalardan yayınma əlamətlərinə görə izləyə bilirlər. "Bu, Amerikanın liderlərinə böyük hakimiyyət gücü verir — elə bir güc ki, onlar bunu müharibəyə alternativ olaraq istifadə etməyə çalışıblar,”  - məqalədə bildirilir.

The Economist xatırladır ki, ABŞ sanksiyaları altındakı şəxslərin sayı 2021-ci ilə qədər iki onillik ərzində 900%-dən çox artaraq təxminən 9,4 min nəfərə çatıb. ABŞ həmçinin formal olaraq müstəqil olan SWIFT maliyyə mesajlaşma sisteminə müdaxilə edərək, arzuolunmaz bankları və ya bütöv ölkələri, məsələn, İranı sistemdən çıxarmağı tələb edib. Rusiya Ukraynaya hücum etdikdən sonra ABŞ Rusiyaya qarşı sektoral sanksiyalar tətbiq etdi və bununla da bir çox digər hökumətlər Amerikanın maliyyə sistemindən asılılığı barədə düşünməyə vadar oldu.

"Putin BRİKS sammitində bu dollar narazılığından faydalanmağa ümid edir. Onun üçün yeni sxemin yaradılması həm təcili praktiki prioritet, həm də geosiyasi strategiyadır,” -  müəlliflər qeyd ediblər. 

Jurnalın məlumatına görə, BRİKS rəsmiləri Kazan sammiti öncəsi bir sıra görüşlər keçirərək kredit-reytinq agentliyinin və böyük sığorta şirkətinin yaradılmasını müzakirə ediblər.

Lakin ən ciddi təşəbbüs, fiatsız valyutalarla təmin edilmiş rəqəmsal pulların istifadəsi planıdır. Bu, The Economistin qeyd etdiyi kimi, mərkəzi bankları — Amerika dollarının klirinq sisteminə çıxışı olan müxbir banklar əvəzinə — transsərhəd əməliyyatların mərkəzinə yerləşdirəcək.

N.Təbrizli