Xəzərdə süni adalara ehtiyac varmı? - BUNUNLA BAĞLI QANUN QƏBUL EDİLİR

18:53 | 06.05.2024
Xəzərdə süni adalara ehtiyac varmı? - BUNUNLA BAĞLI QANUN QƏBUL EDİLİR

Xəzərdə süni adalara ehtiyac varmı? - BUNUNLA BAĞLI QANUN QƏBUL EDİLİR

Azərbaycanda "Xəzər dənizinin (gölünün) Azərbaycan Respublikasına mənsub olan bölməsində süni torpaq sahələrinin yaradılması haqqında” qanun layihəsi müzkirə edilir.
 
Qanun layihəsi artıq ikinci oxunuşdan keçib.

Bəs adaların yaradılması Xəzər üçün hansı risklər yaradır?
 
Deputat Rüfət Quliyev bildirib ki, bu qanun layihəsi böyük bir layihədir.
 
"Bu böyük, dünyəvi bir layihədir. Yeni texnologiyalar istifadə olunacaq, amma təbiidir ki, bu layihənin hansısa bir smetası olmalıdır. Ən böyük müsbət cəhət odur ki, bu layihə Azərbaycanda turizmin sürətlə inkişafına töhfə verəcək”, - deputat deyib.

Quliyev qanun layihəsinin müzakirəsi zamanı qeyd edib ki, süni torpaq sahələrinin yaradılması üçün torpaqları hardan əldə edəcəyik, hələ məlum deyil. 

İqtsadçı Akif Nəsirli hesab edir ki, Xəzər dənizində bir neçə süni ada yaradılarsa,  Azərbaycan bundan yalnız udacaq. 
 
"Belə layihələr turistik baxımdan nəzərdə tutulur. Dövlət olaraq bizim itirəcəyimiz hər hansı bir şey yoxdur. Çünki bu layihənin dövlət büdcəsi hesabına icra edilməsinə ehtiyac yoxdur. Bu addımı atan sahibkar da orada uğur qazanmasa, öz vəsaiti hədər gedəcək. Elə ona görə də, Azərbaycan üçün riskli addım deyil. Gəlirli sahəyə çevrilsə,  sahibkar büdcəmizə vergi verəcək. Burada yoxdan torpaq yaradıb dövlət mülkiyyəti hesab etmək ədalətsizlikdir. Bu bəri başdan qanun layihəsinin ölü doğulması kimi bir şeydir. Azərbaycanın daxilində olan investorların buna maraq göstərəcəyinə inanmıram. Bu işə xarici investorlar maraq göstərə bilər”, - iqtisadçı söyləyib.

EkoloqTelman Zeynalovun sözlərinə görə, Xəzər dənizində suyun səviyyəsinin düşməsi ilə ərazilər sudan azad olacaq, bununla da şoran torpaqlar artacaq.

O eyni zamanda vurğulayıb ki, Xəzərin real vəziyyətini heç kəs öyrənə bilməyəcək. Mingəçevirdə balıq yetişdirmək üçün sahildə inşa edilən zavodlar kimi  bu adalar da suyun altında qala bilər.
 
EkoloqƏnvər Əliyevin fikrincə, Xəzərdə ada yaradaraq Bakıda əhali sayının artırılması heç bir nəticə verməyəcək, əksinə insan sayının artması ilə tullantılar artacaq.

"Azərbaycanda 10 milyon əhali var, onun 20%-i xaricdədir, qalan 5 milyonu da Bakıda yaşayır.  Bakı əhalisinin artması  tullantıları artacaq, onu təmizləmək lazımdır. Bu qədər pulla o işləri orda görmək elə də vacib deyil”, - ekoloq deyib.

Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyası Dəniz Coğrafiyası və Hidrotexniki Qurğular kafedrasının müdiri, professor Əmir Əliyev bildirib ki, aparılan hesablamalara görə, 2050-ci ilə qədər dənizin səviyyəsi qalxacaq, ona görə də burada uzunmüddətli hər hansı layihənin icra edilməsi uyğun deyil.
Onun sözlərinə görə, hazırda Xəzər dənizinin səviyyəsi enmə mərhələsindədir.

"Xəzərin səviyyəsi həmişə qalxıb enir. Hazırda Xəzər dəniz səviyyəsi enmə mərhələsindədir. Bu enmə mərhələsindən sonra qalxacaq. Xəzərin səviyyəsi 1930-cu ildən 1970-ci ilə qədər 2 metr aşağı düşüb, 1970-ci ildən 1995-ci ilə qədər 2 metr yarım qalxıb, 1995-ci ildən bu günə qədər 2 metr aşağı düşüb. O ki, adalar düzəldib bura torpaq gətirirlər 20 ildən sonra Xəzər qalxanda su altında qalacaq. Ona görə də Xəzərin sahilində belə obyektlər  tikmək olmaz. Bizim hesablamalarımıza görə, təxminən 2050-ci ilə qədər Xəzərin səviyyəsində qalxma müşahidə olunacaq. Son 4 000 il ərzində müəyyən olunub ki, Xəzərdə 8 belə periodik hadisə var. 250 il təxminən səviyyə düşür 250 il isə qalxır. Axırıncı ən yüksək səviyyə 1805-ci ildə olub. 1978-ci ildə Xəzərin səviyyəsi qalxanda Azərbaycanın sahil zonasında 1000 ha ərazi su altında qaldı. Buna görə də Xəzərin qayda-qanunlarını bilib ona uyğunlaşmaq lazımdır.
 
Bundan öncə qanun layihəsinin müzakirəsi zamanı deputat Qüdrət Həsənquliyev bildirib ki, süni adaların yaradılmasında dövlət banklarının iştirakına qanunla icazə verilməməlidir. O Qaradağda inşa edilən belə layihənin yarımçıq qalmasına diqqət çəkərək vurğulayıb ki, layihəni hazırlamaq istəyən şəxs maliyyə durumunu rəsmi şəkildə açıqlamalıdır.  

Həsənquliyev həmçinin süni adalar yaradılandan sonra onun dövlət mülkiyyətinə keçməsini doğru addım saymadığını da əlavə edib. 
 
Deputat Tahir Mirkişi cavab olaraq söyləyib ki, Su Fonduna tabe olan mülkiyyətlər dövlət mülkiyyəti sayılır. 
 
Bununla yanaşı deputat Siyavuş Novruzov deyib ki, süni torpaq sahələrinin yaradılması haqqında yeni qanunda investorlara güzəştlərin edilməsinə  ehtiyac var.
 
Deputat Nurlan Həsənlinin fikrincə isə,  bu qanun iqtisadiyyatın inkişafına yönəlib və daha çox turizmin inkişafına xidmət edəcək. 
 
Deputat Tahir Mirkişi də vurğulayıb ki, bu qanun ərazidə mülkiyyətin tikilməsi üçün nəzərdə tutulub. Gələcəkdə ehtiyac olarsa, həmin sahibkarların vergilərdən azad olunması məsələsinə  baxıla bilər. 
 
Deputat Aydın Hüseynzadə isə süni torpaq sahələrinin yaradılmasını bahalı layihə  hesab edir.
 
Onun sözlərinə görə, sahildə olan torpağın dəyəri ilə  adada olan ərazilərin qiyməi arasında kəskin fərq olacaq. Baha olduğu üçün turistləq adada tikilən otelə deyil sahildə yerləşənlərə üstünlük verəcək.
 
"Odur ki,  bir ada düzəldib sahil zolağında dağları uçurmağa dəyərmi?",  -  Hüseyzadə əlavə edib.   
 
Dünya praktikasında dənizdə belə adaların yaradılması presedenti yaradılıb.  Belə ki,  12 ölkə ərazisində belə süni adalar yaradılıb. Bura Montoneqro, Fransa, Peru, Danimarka, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri kimi ölkələr daxildir. 
 
Aygün Mirakif
 

www.anews.az
0
Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin !

REKLAM