Azərbaycanın daxili borcu 3,3 dəfə artıb

Bu kəskin artım əvvəlki ilin borc səviyyələri ilə tamamilə ziddiyyət təşkil edir. 2023-cü il iyulun 1-nə Azərbaycanın daxili borcu 4 milyard 970,3 milyon manat və ya ÜDM-in cəmi 4,5 faizini təşkil edib. Kəskin artım, ilk növbədə, fiskal genişlənmə və hökumətin daha çox daxili maliyyə mənbələrinə güvənməklə xarici zəiflikləri kompensasiya etmək səylərinin birləşməsindən irəli gəlir.

Maliyyə Nazirliyinin məlumatına görə, 2024-cü ilin əvvəlinə Azərbaycanın dövlət borcu 26 milyard 883,6 milyon manat təşkil edib ki, bu da 2023-cü ilin əvvəli ilə müqayisədə 72,7% çoxdur. Hazırda dövlət borcu ölkənin ÜDM-nin 21,9%-ni təşkil edir.

Daxili borcun əhəmiyyətli dərəcədə artmasına baxmayaraq, Azərbaycan eyni zamanda xarici borcunu da azalda bilib. 2024-cü il yanvarın 1-nə xarici borc 6,48 milyard dollar (11 milyard 17,2 milyon manat) həcmində qiymətləndirilir ki, bu da ÜDM-in 9%-ni təşkil edir. Bu, əvvəlki illə müqayisədə 212,5 milyon dollar (361,2 milyon manat) və ya 3,2% azalmanı əks etdirir.

Maliyyə Nazirliyi xarici borcun azalmasının səbəbini ölkənin borclanmanın diqqətini daxili bazara yönəltmək üçün düşünülmüş strategiyası ilə əlaqələndirib. Dəyişiklik hökumətin xarici kreditorlardan asılılığı azaltmaq üçün daha geniş iqtisadi siyasətinə uyğundur, bu siyasət, ehtimal ki, qlobal qeyri-müəyyənlik və əmtəə bazarlarındakı dalğalanmalardan irəli gəlir. Nazirlik onu da vurğulayıb ki, daxili borcun artımının əhəmiyyətli hissəsi - 9 milyard 351 milyon manat dövlət zəmanəti ilə alınan və hazırda dövlət borcu hesab olunan öhdəliklərdən yaranıb.

Bu fiskal təkrar balanslaşdırma daxili borcun kəskin artmasına səbəb olub və 2024-cü ilin əvvəlinə 15 milyard 866,4 milyon manat və ya ÜDM-in 12,9%-i həcmində qiymətləndirilib. 2023-cü il ərzində daxili borc 11 milyard 678,2 milyon manat və ya 3,8 dəfə artıb ki, bu da hökumətin daxili borclanmadan daha çox asılılığını əks etdirir.

Maliyyə Nazirliyinin məlumatına görə, bu artım Azərbaycanın yerli qiymətli kağızlar bazarı vasitəsilə daxili borclanmanın genişləndirilməsi, eyni zamanda xarici borcun tədricən azaldılması üzrə fiskal strategiyasına uyğundur. Bu strategiya xarici iqtisadi şoklara məruz qalmağı azaltmaqla yanaşı, artan daxili borc yüklərinin idarə olunmasında çətinliklər yaradır.

İqtisadçılar xəbərdarlıq edirlər ki, daxili borcun artması mahiyyət etibarilə mənfi olmasa da, bu, cəlb olunmuş vəsaitlərin nə dərəcədə məhsuldar istifadə olunmasından asılıdır. İnfrastrukturun, səhiyyənin və təhsilin maliyyələşdirilməsi üçün götürülən borc potensial olaraq uzunmüddətli iqtisadi artıma töhfə verə bilər. Bununla belə, həddindən artıq borc yükləri ehtiyatla idarə olunmasa, iqtisadiyyatı ləngidə və ölkənin maliyyə sabitliyi üçün risklər yarada bilər.