Türkiyədə Cumhuriyətə qədər operanın kiçik nümunələri sadəcə padşahları əyləndirmək üçün sarayda nümayiş etdirilmişdi. Padşahları əyləndirən sənətçilər ya əcnəbi, ya da Osmanlı dövlətində yaşayan qeyri-müsəlman təbəqədən idi. 1936-cı ildə Ankara Dövlət Konservatoriyasında sənətçi yetiştirilməsinə başlansa da, opera için ayrılmış köhnə sərgi binasında tamaşalar 40-cı illərin sonunda nümayiş etdirilə bilmişdi. Dövlət Opera və Balet Teatrı 1971-ci ildə İstanbulda və 1979-cu ildə İzmirdə qurulub. Son illərdə Mərsin, Antalya və Samsunda şöbələri açılıb. İzmirdə tikintisi davam edən bina Türkiyənin ilk opera binası olacaq.
Azərbaycanda isə opera binası təxminən 100 il əvvəl inşa edilib. Mədəniyyətin opera,balet,klassik musiqi janrlarına verdiyi önəmlə Türkiyədən 100 il öndə olan
ölkəmizdə, Şərqin ilk operası- Üzeyir
Hacıbəylinin "Leyli və Məcnun” əsəri 1908-ci ildə səhnəyə qoyulub. Son 10 ildə Türkiyədə
dəfələrlə nümayiş etdirilən "Leyli və Məcnun” operasındakı Məcnun rolunun ifaçısı,muğam sənətimizin usta
ifaçısı, xalq artisti Mənsum İbrahimovla Ankaradakı söhbətimizə də Türkiyə və Azərbaycan
tamaşaçılarının opera sənətinə baxışları arasındakı fərqlərə dair sualla başladıq.
Muğam və opera ustası və ustadı,xalq artisti Mənsum İbrahimovun ANN.Az üçün Ankarada verdiyi müsahibəni oxucularımıza təqdim edirik:
- Mənsum müəllim, Türk tamaşaçısı ilə Azərbaycan tamaşaçısı bir-birindən fərqlənirmi?
-Əslində deməzdim ki, elə böyük fərq var. Publika publikadir. İstər Türkiyə, istər Azərbaycanda, istərsə Avropada ya da hansı ölkə olursa olsun yaxşı musiqi, yaxşi ifaçı həmişə dəyərləndirilir. Türklər bizimlə eynidir, biz Azərbaycan türkləriyik. Bizim musiqini çox gözəl qarşılayırlar, bir çox muğamlarımızı əzbər bilirlər. Xüsusilə,10 il əvvəllə müqayisə etsək, bu gün konsertlərimizə daha çox gəlirlər, ifaçılarımızı tanıyırlar, televiziyalarımızı daha çox izləyirlər. Məsələn, mənim bir "Hadi gözəl yar” mahnım var, buradan türklər onun icazəsini aldılar və oxudular.
-Türkəyədəki azərbaycanlı tamaşaçı necə, Azərbaycandakı seyrçidən fərqi varmı?
-Var. Məncə ona görə fərq var ki, nə qədər doğma da
olsa, bura öz məmləkətimiz də olsa, bir qəriblik var. Onu kənardan mən daha çox
hiss edirəm. Burda azərbaycanlılar Azərbaycandan gələn, istər musiqiçi olsun,
istər başqa sahədən, daha həsrətlə
izləyirlər. Mən bunu konsertdə də gördüm. Bilirsiz ki gənclər daha çox estrada
musiqisini sevirlər, dinləyirlər. Azərbaycanda isə dövlət səviyyəsində təbliğatın nəticəsi olaraq
muğama maraq artıb. Burda bizim təhsil
alan tələbələrimizin isə özəlliklə muğama marağının şahidi oldum. Konsertin
sonunda gec olmasına, hər kəsin yorulmasına baxmayaraq, gənclər çıxıb getmədi, mənə təşəkkür etdilər, foto çəkdirmək
istədilər. Mən də kimsənin qəlbini sındırmadım. Dünən axşam
da bir ustanın yerinə şama getmişdik.
Bir baxdım ki orda bir qrup azərbaycanlı gənc ad günü qeyd edir. Onlar mənim
"Dağlarda duman gözəldir” mahnımı səsləndiriblər mənim üçün. Bu mənim üçün çox xoş oldu.
Demək istəyirəm ki, buradakı soydaşlarımız daha həssasdırlar.
-Mən hansı ölkəyə getsəm, mütləq tələbələrlə görüşürəm. Buradan gənclər mənə müraciət edəndə də onların işini asanlaşdırdım. (qeyd edək ki, konsert Orta Doğu Texnik Unversteti Azərbaycanlı Tələbə Birliyinin əməyi ilə təşkil edilmişdi. İmtahanların yoğun dönəmində yüzlərcə tələbəni bir araya gətirə bilmək üçün gənclər yaxşı səfərbər olmuşdular – müəl.) Onsuz da Türksoyun tədbirinə gələcəyimi bilirdim. Konserti belə planlaşdırdıq. Sagolsunlar,xeyli əziyyət çəkmişdilər konsertin ərsəyə gəlməsində.
-Mənsum müəllim, sizcə, opera və xalq musiqimizdən hansı türk publikasina daha yaxındır?
- Məncə elə hamısı. 2005-ci ildə İstanbula "Leyli və Məcnun”u gətirmişdik. Təsəvvür edin ki, orda yaşayan xalqlar və millətlər baxımından çox qarışıq olan İstanbulda 3-4 tamaşa verdik, çox maraqla qarşılandıq.
-Ankarada "Arşın mal alan”
operettası hər mövsümdə ən
az 4-5 dəfə tamaşaçıyla görüşür. Bilet tapa bilmək çox çətin
olur.
-Bizim operalardan hansı daha çox diqqət çəkir Türkiyədə?
- Burda TÜRKSOYun təşəbbüsü ilə "Koroğlu” nümayiş etdirildi. Təbii ki, Üzeyir Hacıbəyovun əsərləri. "Leyli və Məcnun”, "Arşın mal alan”, "O olmasın bu olsun”.
- Türkiyədən heç təklif
aldınız mı? Müştərək
layihələrə təklif almaq istərdinizmi?
- Türkəyədə "Leyli
və Məcnun”da səhnəni paylaşacağınız bir sənətçi varmı?
- Hansı yeni layihələriniz var?
- Artıq 6 ildir ki, dostlarımla bərabər "Gəncləşən muğam” layihəm
var. Biz gənc ifaçıların Heydər Əliyev adına sarayda konsertlərini təşkil edərək gəncləri tamaşacılarla bir araya
gətirirk. Həm tar və kamançaçıları, həm də gənc
ifaçıları. Keçən il mən 50 ifaçını tamaşaçıyla görüşdürmüşdüm. Konsertə ustad
sənətkarlarımızı, ziyalılarımızı dəvət edirik. Onlar gəlib yeni səsləri kəşf
edirlər.
-Yox. Özümü belə yerlərdə görmürəm.
- "Leyli və Məcnun”u
yenidən çəkmək istəsələr necə?
Şəhla Əbusəttar Yaman-
Ann.az/Ankara
Bizi sosial şəbəkələrdə izləyin !