STEAS-ın hər il Türkiyənin ən iri sənaye şirkətləri arasında lider mövqe tutması, onun 2008-ci ildə 2,04 milyard dollara İzmir yaxınlığında 60-cı illərdən fəaliyyət göstərən Petkim neft-kimya holdinqində nəzarət payını alaraq başladığı düzgün addımların göstəricisidir.

Təxminən 17 il sonra, 2025-ci il yanvarın 6-da İstanbulda keçirilən mətbuat konfransında STEAS-ın neft emalı və neft-kimya bölməsinin rəhbəri Kenan Mirzəyev Petkim holdinqinin inkişafı ilə bağlı yeni planları açıqlayıb. Bu planlar həm Petkim-in mövcud 16 zavodunun modernləşdirilməsi, həm də etilen, polipropilen və müxtəlif sıxlıqlı polietilen (poliolefinlər) istehsalı üzrə yeni obyektlərin yaradılmasını nəzərdə tutur.

"Türkiyədə poliolefinlərə olan tələbat hər il 2,5-3% artır. Hazırda Türkiyə poliolefinlərin 88%-ə qədərini idxal edir, Petkim isə bu məhsulların yalnız 12%-ə qədərini təmin edə bilir. 2022-2024-cü illərdə STORK, Wood Mackenzie və KBR kimi dünya səviyyəli şirkətlərin iştirakı ilə bazar tədqiqatları aparılmışdır. 2026-cı ilə qədər CAPEX, texnologiyalar və digər detallar dəqiqləşdiriləcək ki, STEAS tələb olunan poliolefinlərin yeni istehsalını inkişaf etdirsin. Beləliklə, biz Türkiyənin bu mühüm bazarındakı payımızı artıracağıq. 2026-cı ildən etibarən detallı mühəndislik araşdırmasına (FEED) hazırlaşacaq və 2026-cı ilin sonu - 2027-ci ilin əvvəlində yekun investisiya qərarına (FID) gələ bilərik. Hazırda əlavə etilen, polietilen və polipropilen həcmlərinin istehsalı üçün mümkün sərmayələrin dəyəri 7 milyard dollar olaraq qiymətləndirilir,” –  Mirzəyev Anews-a bildirib.

Onun sözlərinə görə, STEAS bu perspektivli fəaliyyət istiqaməti ilə bağlı konkret baxışa malikdir.

"Biz eşitmişik ki, artıq 10 ildir Türkiyədə bir sıra şirkətlər Ceyhanda illik gücü 450 min ton olan polipropilen istehsalı kompleksinin tikintisini müzakirə edirlər. Lakin hələ ki, heç kim bu layihəni həyata keçirməyə başlamayıb. STEAS-ın planlarına gəldikdə isə, məsələn, KBR-in Petkim-in inkişafı üzrə tədqiqatında illik 550 min ton polipropilen, 827 min ton yüksək və aşağı sıxlıqlı polietilen istehsalının məqsədəuyğun olduğu bildirilir. Hazırda Petkim-in poliolefinlər – polipropilen və polietilen (HDPE/LDPE) üzrə istehsal gücü ümumilikdə illik 588 min tondur. Yeni obyektlərin hesabına 2030-2035-ci illərdə STEAS-ın poliolefin istehsalında əhəmiyyətli artım olacaq,” – Mirzəyev Anews-a bildirib.

Bu məhsullar elektroenergetikada, kimya sənayesində, boru istehsalında və qablaşdırma sahəsində tətbiq edilir.

Ümumilikdə, Petkim etilen (ikiqat artım mümkündür), tereftal turşusu, plastiklər, aromatik karbohidrogenlər istehsal edir. Ümumi məhsul çeşidi 60 növü əhatə edir və məhsullar həm Türkiyə daxili bazarına, həm də ixrac olunur (2024-cü ildə məhsullar 48 ölkəyə ixrac edilib).

2024-cü ildə Petkim zavodları 2 milyon ton məhsul istehsal edib.

Zamanın tələblərinə uyğunlaşmaq məsələsinə gəldikdə isə, yeni "yaşıl” meyllər də qeyd olunmalıdır.

STEAS-ın baş icraçı direktoru Elçin İbadovun fikrincə, neft və qaz emalı sektoru dayanıqlı inkişafın təmin edilməsi, innovasiyaların və yeni texnologiyaların istifadəsi ilə bağlı ciddi transformasiya dövrünü yaşayır.

Əsas tədbirlərdən biri karbonun tutulması və utilizasiyası (CCU) texnologiyalarının neft emalı və neft-kimya proseslərinə inteqrasiyasıdır. Bu aspektə STEAS-ın illik 13 milyon tondan çox neft emal gücünə malik STAR neft emalı zavodunda xüsusi diqqət yetirilir.

"CCU texnologiyaları NQZ-lərə yalnız tullantıların azaldılmasına deyil, həm də karbon qazını sintetik yanacaq və kimyəvi maddələr kimi dəyərli məhsullara çevirməyə imkan verir. Bu innovasiya neft emalı sahəsini dəyişdirir, mənfəəti ətraf mühitə qayğı ilə birləşdirir,” – İbadov bildirib.

Onun sözlərinə görə, aşağı karbonlu emal potensialı və istehsalatların artan səmərəliliyi STEAS-ın daha ekoloji və ağıllı enerji gələcəyinə sadiqliyini gücləndirir.

2024-cü ildə STAR neft emalı zavodu enerji sərfiyyatında təxminən 2%-lik qənaətə nail olmuş və karbon qazı tullantılarının əhəmiyyətli dərəcədə azaldılmasını təmin etmişdir. Nəticədə, STAR NQZ Türkiyə Enerji və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən təşkil olunan sənaye enerji səmərəliliyi üzrə 24-cü layihə müsabiqəsində (SENVER-24) birinci yeri tutub.

STAR NQZ 19 oktyabr 2018-ci ildən fəaliyyət göstərir. Onun əsas məhsulları dizel yanacağı (istehsalı illik 5 milyon tondan 6,5 milyon tona qədər dəyişir), aviasiya yanacağı, reformat, nafta (1,6 milyon ton nafta Petkim-ə xammal kimi verilir), sıxılmış neft qazı, qarışıq ksilol və neft koksudur.

STAR NQZ-in Türkiyə aviasiya yanacağı bazarındakı payı 17,5%-dir. Bu həftə məlum oldu ki, 2025-2027-ci illərdə bu NQZ İstanbul hava limanının tələbatı üçün hər il 700 min ton aviasiya yanacağı ixrac edəcək.

Ümumilikdə, İstanbul hava limanının aviasiya kerosinə olan illik tələbatı 3 milyon tondan çoxdur ki, bunun 23,3%-i STAR NQZ tərəfindən, qalan hissəsi isə Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş. (Tüpraş) zavodları tərəfindən təmin olunacaq.

STAR NQZ-də hər il 1 milyon tondan çox aviasiya yanacağı istehsal olunur ki, onun əsas hissəsi dünyanın TOP-5 hava limanlarından biri olan İstanbul hava limanının tələbatını ödəməyə yönəldiləcək.

"Yaşıl” hidrogen istehsalı məsələsinə gəldikdə isə, bu ideyanın məqsədəuyğunluğu TANAP qaz kəməri ilə onun nəql olunub-olunmayacağından asılıdır. Qaz kəmərində "yaşıl” hidrogenin payı 10%-dən çox olmamalıdır.

STEAS Türkiyə ərazisində 32 obyekti idarə edir və onun biznesi qaz kəməri layihələrini (Türkiyə ərazisində paylayıcı şəbəkələr) də əhatə edir.

"2025-ci ilin birinci rübündə Türkiyə və Azərbaycanın strateji əhəmiyyətli layihələrindən biri – İğdır (Türkiyə) – Sədərək (Azərbaycanın Naxçıvan Muxtar Respublikası) yeni qaz kəməri ilə qaz tədarükünə başlanılması gözlənilir. Beləliklə, SOCAR tərəfindən həyata keçirilən bütün təşəbbüslər Azərbaycanın və Türkiyənin regiondakı enerji rolunu artırmağa və bu qardaş ölkələrin xalqlarının rifahını yüksəltməyə yönəlib,” –  İbadov vurğulayıb.